Güvenli bölge kurma gerekçesi iki yıl sonra Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun “ABD, Türk ordusunun Kürtleri katletmemesini sağlayacak” sözleriyle daha da net ifade edildi.

Türkiye’nin güvenli bölge kavramı tamamen farklı bir felsefeye dayanıyordu: Halk Koruma Birlikleri’nin (YPG) Türkiye’nin güvenliğini ve istikrarını tehdit etmesini önlemek.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 26 Ocak’ta partisinin Erzurum toplantısında şunları söyledi:

“Saha üzerinde etkili bir kontrol kurmamız gerekiyor. Ortaklarımızın, ülkemizi teröristlerden korumayı amaçlayan bir güvenlik bölgesi oluşturmasına söz vermesini ve bunun birkaç ay içinde gerçekleşmesini bekliyoruz. Aksi takdirde, Türkiye bunu kendi başına yapacak. Ülkem herhangi bir alternatif öneriyi reddediyor.”

Bir hafta sonra, Erdoğan devlet televizyonu TRT’e verdiği röportajda bu pozisyonunu yineledi:

“Güvenli bölgenin kontrolünü koalisyon güçlerine (ABD’yi kastediyor) bırakamayız. Bölgenin kontrolü için Türkiye’ye emanet edilmeli.”

Bu, Erdoğan’ın 14 Şubat’ta Soçi’de Rusya, Türkiye ve İran arasındaki üçlü zirveye gitmesinden önce Türkiye’nin tutumuydu. Soçi’de Erdoğan bu konuda daha yumuşak bir söylem kullandı, ancak yaklaşımının özünü aşağı yukarı korudu. “Planlanan güvenli bölge terör çetesinin gelişeceği bir alan olmamalıdır. Güney sınırımızda bir terörist kordonuna izin vermeyeceğimiz konusunda net olmak istiyorum. Bu konuda Astana ortaklarımızın desteğini bekliyoruz ”dedi.

Astana ortaklarından gelen destek Erdoğan’ın beklediği ölçüde değildi. İran Devlet Başkanı Hasan Ruhani, ABD birliklerinin Suriye’deki yasadışı varlığı sona erdiğinde, mantıken Suriye’nin egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün korunmasını gerektiğini söyledi.

Zirvenin ötesinde, Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova da aynı şeyi daha açık bir şekilde dile getirdi: “Ülkenin kuzeyinde güvenli bir bölge kurma konusunda Suriye hükümetinin onayı alınmalı”. Söz konusu meselede Putin de Zakharova’dan daha az net değildi. Putin “Asıl görev Suriye’nin toprak bütünlüğünü korumak. Bu hem İdlib hem de Fırat'ın doğusu için geçerlidir” dedi.

Türkiye’nin tutumuna karşı bu muhalif sesler yükseltildikten sonra, ortak tebliğ Türkiye için daha az iddialı bir hedefi yansıtıyordu. Metinde şöyle deniyordu:

“(Liderler) Suriye'nin kuzeydoğusundaki durumu tartıştı ve ülkenin toprak bütünlüğüne ve egemenliğine saygı duyarak, mevcut anlaşmaların çerçevesindeki işbirliği de dahil olmak üzere bölgenin güvenliği, emniyeti ve istikrarı için faaliyetlerini koordine etmeye ve işbirliği yapmaya karar verdi.”

Bu metin, Türkiye'nin tek taraflı bir eylemde bulunmasına izin vermek yerine, Suriye'nin kuzeydoğusunda ne yapılması gerektiğine dair koordinasyonu gerektiriyordu.

Ortak tebliğde bir diğer önemli nokta da “mevcut anlaşmalar” referansıdır. Bununla kastedilen, Türkiye ile Suriye arasında yapılan 1998 tarihli Adana Mutabakatı ve 2010 tarihli Ankara Anlaşması’dır. Ankara Anlaşması, Suriye krizi patlak vermeden hemen önce imzalanmış, terörle mücadelede işbirliği için bir çerçeve oluşturulmuştu.

Putin, 23 Ocak'ta Moskova'da Erdoğan ile yaptığı ikili zirvenin ardından gerçekleşen basın toplantısında bir soru üzerine Adana Anlaşması’ndan bahsetti. Bu referans, işbirliği için hâlihazırda mevcut bir çerçeve olduğu için bu anlaşmanın kullanılması gerektiği anlamına geliyor.

Başka bir deyişle, Ankara ve Şam terörle mücadele için işbirliği yapmak zorunda. Erdoğan’ın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a karşı düşmanlığı devam ederken böyle bir işbirliğinin mümkün olup olmadığı da bir başka soru işareti.

Türkiye, Suriye'de güvenli bir bölge kurma yönündeki arzusunun, potansiyel engellerden arındırılmış olmadığını anlamış olmalı. Bununla birlikte, bu bir zorlama ve Suriye'de bununla çelişen gündemlere sahip birkaç aktör de mevcut. Bu nedenle, bu hareketin sonucu belirsizliğini koruyor.