Türkiye sürekli bir fasit daire içinde dönüp duruyor. Temel ve kadim sorunlarını tartışmaktan, çözüm üretmekten çok sığ, yüzeysel, kırmızıçizgiler içinde kalan tartışmalarla debeleniyor. Çatışma ve gerilimleri besliyor, işbirliği ve uzlaşıyı ret ediyor. Hakikatlerle yüzleşmekten, vicdanını özgürleştirmekten, ruhunu arındırmaktan korkuyor. Sürekli mızmız bir çocuk gibi “biz dövmedik, onlar bizi dövdü”, “onlar bize sövdü biz onun için onların kafasını patlattık” diyerek şikâyet ediyor. Herkesin kendisine düşman olduğunu, bütün dünyanın kendisini bölüp parçalamak istediğini düşünüyor. Sarıldığı ip çocukluk hastalığı kabul edilen ilkel bir milliyetçilik oluyor. Siyasi partiler balığın suda yaşaması gibi milliyetçilik içinde var oluyorlar.

Kültür ve gelenekte sorunları açıkça tartışıp uzlaşmak ve işbirliği yapmak yok. Aksine sorunları ve hakikati gözden uzak tutup, halının altına süpürmek, daha sonra devasa boyutlarıyla ortaya çıktığında da ötekileştirdiklerini yok saymak, aşağılamak, tepelemek var. İdeolojisi ne olursa olsun tekçi bir dayatmayla herkesi benzer hâle getirmek, benzemek istemeyeni çete yöntemleriyle yargısız infaz etmek var.

Gelenek, muhalif ve öteki gördüğünü tuzağa düşürmek, kumpas kurmak, hile yapmak, enseden kalleşçe vurmak, beş on adam toplayıp ellerine geçirdikleriyle bir kişiyi linç etmeye kalkmak üzerine devam etmekte.. Öte yandan mertlik, yiğitlik, erkeklik hamasetinden geçilmiyor.

Osmanlı’dan bu yana hiçbir sorunu uzlaşıyla çözememek ve çok boyutlu sorunları sadece asayiş ve güvenlik zaviyesinden görerek şiddet yoluyla çözmeye çalışmak nasıl bir zihniyet ve kodlama. Hak taleplerini karşılayarak, işbirliğine özendirerek bir çatışmayı önlemek varken 50.000 kişinin ölümüne yol açan bir basiretsizlik ve aymazlığı bitmez tükenmez bir çatışmaya dönüştürmek nasıl izah edilir.

Hiçbir kurumunuz, siyasetiniz, bürokrasiniz, ordunuz, polisiniz, okullarınız, üniversiteleriniz, aileniz demokratik kültür, değer üretemiyor, gelenek oluşturamıyor. Entelektüeliniz yok denecek kadar az. Aydınınız gücün kırmızıçizgileri ya da ideolojik saplantıları içinde konuşup yazıyor. Akademisyeniniz, hukukçunuz daima konjonktürel gücün etkisi ve korkusu altında.

Sivil toplumunuz “sivil” değil, var olan ise cılız. Meslek teşekkülleri, dernekler, vakıflar güce çıkarla veya ideolojik olarak bağlı. Bu nedenle “kamusal müzakere” ortamı yok. Oysa kamusal müzakere iktidar gücünü sınırlayan ve ona meşruiyet sağlayan bir işleve sahip.

Bütün bunlar yetmiyormuş gibi ülkeyi toplumun kılcallarına kadar yayılan koyu bir idari vesayet örgütlenmesiyle, tam bir kolonyal sistemle, merkezden atadığınız valiler ve kaymakamlar aracılığıyla yönetiyorsunuz. Türkiye, dünyada az görülür bir şekilde iç bölgeden yani merkezden katı bir merkeziyetçilikle yönetilmekte. Böyle bir modelle iktidarın dengelenip denetlenmesi mümkün mü? Egemenliği katılımcı bir anlayışla halkla paylaşmadan otoriterliği engellemek mümkün değil. Ne yazık ki bu mesele bir demokrasi meselesi olarak değil sadece Kürtlerin dile getirdiği onlara ait ve ülkenin bölünmesine neden olacak bir sorun olarak algılanıyor ya da algılatılıyor. Oysa bu mesele tam anlamıyla ülkenin demokratikleşmesiyle ilgili. Türkiye siyaseti, akademisi, medyası ve sivil toplumu ademimerkeziyet meselesinin çoklu ve katılımcı bir demokrasi için ne kadar hayati olduğunun henüz farkında değil.

Tablo ortada. Bundan sahih bir demokrasi ve meşru bir hukuk düzeni çıkmaz. Siyaset kadrosu yetersizlikleri, çapsızlıkları ve zihniyet kodları nedeniyle toplumun sorunlarını uzlaşarak çözemiyor.. Hakikatler devlet sırrı adı altında gizleniyor, hırslar dizginlenemiyor. Peki, toplum kendi içinden yeniden inşayı yapacak, uzlaşıyı ve işbirliğini sağlayacak insanları ve örgütleri çıkarabilecek mi? Bunu beceremezsek faşizme eğilimli bir otoriter rejimde birbirimize zarar vermeye devam eder, siyasi birliği ve barışı sağlayamayız.

umitkardas@gmail.com

www.umitkardas.com

twitter.com/umit_kardas