28 Şubat süreciyle oluşan boşluğu, eski görüşlerinde radikal revizyonlara giden bir grup Fazilet Partili dolduracaktır. Bu kadro kendilerinden öncekilerin aksine meşruiyetlerini, milliyetçiliğe ve devletçiliğe değil, AB taraftarlığına ve demokratikleşmeye dayandırıyordu. Fazilet Partisi’nin 14 Mayıs 2000’de yapılan 1. Kongre’sinde gelenekçi ve yenilikçi kanatlar arasındaki çatışma su üstüne çıktı. Adaylardan Abdullah Gül 521, Recai Kutan 633 oy aldı.

Recep Tayyip Erdoğan,12 Aralık 1997 tarihinde Siirt’te düzenlenen bir mitingdeyaptığı konuşma nedeniyle Diyarbakır DGM Savcılığı’nın “halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik ettiği”gerekçesiyle açtığı davada Türk Ceza Kanunu’nun 312. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 10 ay hapis cezasına mahkûm edildi. Cezaevinde dört ay kaldıktan sonra, Milli Görüş’çü olmadıklarını açıklayan yenilikçi kanatın temsilcisi Abdullah Gül ile birlikte kurucu başkan olarak 14 Ağustos 2001’de Adalet ve Kalkınma Partisi’ni kurdu. Parti, 3 Kasım 2002’de genel seçimlere girerek yüzde 34.63 oy alıp iktidar oldu.

AKP’nin başarısının sırrı, eski elitin meşruiyet kaynağı olan “modernizmin taşıyıcısı” misyonunu, AB sürecini de kullanarak onların elinde almasında aranmalıdır. AKP, Batı değerlerine yaklaşma ve liberalleşme sürecinde Gülen Hareketi’nin, kendilerinden önce uygulamaya koyduğu stratejiyi adım adım takip etti.. Önce içeride liberallerle ittifak kurulacak, sonrasında ise, Batı üzerinden meşruiyet sağlayıcı ve devlet elitlerini temel meşruiyet kaynaklarından mahrum edici bir yolun tavizsiz savunucusu olunacaktı. Bu durum, Batılı değerleri içselleştirmekten çok, ancak bu şekilde varlıklarını sürdürebileceklerinin bilincinde olmalarına bağlanabilir.

Nitekim Nilüfer Göle, “bugünkü İslamcı hareketler de geleneğin geri gelmesinden çok modernizasyonun bir ürünüdürler” tespitini yapmakta. Gene de Türkiye özelinde İslamcıların, bir tür modernizmi bu denli istekli bir biçimde içselleştirmelerinin arkasında yatan sebep, büyük ölçüde, Özal dönemiyle beraber uygulanmaya başlanan liberal politikalardan ekonomik fayda sağlamış ve kendi burjuvalarını yaratmış olmalarıdır.

Bu yeni burjuvazi ve onun güç verdiği elit, varlığını eski elit gibi devlet ideolojisine sadakate ve devletin ekonomik değeri yeniden dağıtımından aldığı paya değil, büyük oranda serbest piyasaya ve ihracata borçludur. Bu yüzden de, devletin değil sivil toplumun, devletçi ekonominin değil liberalizmin, ulusalcılığın değil küreselleşmeciliğin savunucusudur. AKP, kendisini var eden geleneğin, Erbakan ve Milli Görüş çizgisinden çok, Özal ile başlayan bu yeni Anadolu sermayesi ve eliti olduğunun farkındadır ve bu yüzden Erbakan’a hiçbir referans vermez iken, tüm seçim faaliyetlerinde Menderes ile beraber Özal’ı öncüleri olarak sayar.

Yine de üst kadro, Milli Görüş çizgisi haricindeki İslami hareketlere referans vermekten çekinmez; bir anlamda İslami kimliğini onlar üzerinden yeniden tesis etmeye çalışır. Tayyip Erdoğan, kendisini en fazla etkileyen kişi olarak Necip Fazıl Kısakürek’i gösterecektir. Kuşkusuz bu İslami sosu artırılmış bir İslam-Türk sentezi anlamına gelmekte.

Devletin zorbalığından ve anti-demokratik zihniyetinden şikâyet eden AKP ve Erdoğan;Kürt sorununun adını koydu ve silahların susmasını sağladı. Ancak barış sürecinin kalıcılığı konusunda adım atılamadı. Alevi açılımı başlatılır gibi oldu ancak yol alınamadı. Gayrimüslimlerle ilgili taleplerin karşılanmasında yeterli olunamadı.

Ancak 2011’den özellikle de 2013’ten itibaren AKP iktidarı iç ve dış politikada kutuplaştırıcı bir dil üzerinden Milli Görüş çizgisine döndü. Osmanlı- Cumhuriyet geleneğine uyarak Sünniliği merkezde araçsallaştırdı. Özellikle Erdoğan, içte ve dışta başta dillendirdiği demokratik ilkelerden vazgeçip, ötekileştirici ve anti-demokratik mezhep politikasına sarıldı. Eski rejime göre değişen şey artık topluma üstten dayatılan referansların İslami olmasıydı. AKP, Gezi olayları ve 17-25 Aralık sürecinden sonra yönünü şaşırıyor, eski rejimi sahiplenerek otoriterleşiyordu.

umitkardas@gmail.com

www.umitkardas.com

twitter.com/umit_kardas