Gelişmekte olan ülkelerden bu yıl da para çıkışı olacak. Uluslararası Finans Enstitüsü’nün (The Institute of International Finance -IIF) son raporuna göre 2016 yılında Türkiye’nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkelerden 500 milyar dolar tutarında net sermaye çıkışı olacak. Geçen yıl doğrudan net sermaye çıkışı 750 milyar dolar düzeyinde olmuştu. Geçen yıla göre ivme kaybetse de 500 milyar dolarlık net doğrudan sermaye çıkışı oldukça yüksek tutarda bir para akımı oluyor. Yeri gelmişken geçen yıl Türkiye’nin doğrudan ve portföy yatırım stokunda 77 milyar dolar azalma olduğunu belirtelim.

Peki, niye gelişmekte olan ülkelerden para çıkışı devam ediyor?

Bu sorunun cevabını IFF’den Hung Tran “Son sekiz yıldır zengin ülke merkez bankalarının parasal genişlemesi devam etti. Ama bu sürdürülebilir değil. İlave parasal genişlemeler getiriyi azaltıyor. Bir de gelişmekte olan ülkelerin yapısal problemlerinin çözümünde ilerleme göremiyoruz. Bu nedenle kötümseriz” diye veriyor

Kısaca, gelişmekte olan ülkeler için sermaye akımlarında beklentiler pek iyi değil. Zaten bu olumsuz beklentilerin etkilerini dün açıklanan Türkiye’nin Şubat ayı ödemeler dengesinde görüyoruz.

Nasıl mı?

Şöyle; Şubat ayında gelen doğrudan sermaye yatırımı 319 milyon dolar. Ve Ocak- Şubat doğrudan sermaye girişi 939 milyon dolar oluyor. Geçen yılın aynı döneminde doğrudan sermaye girişinin 2 milyar 882 milyon dolar olduğunu hatırlatalım. Dolayısıyla doğrudan sermaye girişinde azalma var. Bu arada bu yılın ilk iki ayında Türkiye’de oturanların yurtdışında yaptıkları doğrudan sermaye yatırımı 519 milyon dolara yükseldi. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 451 milyon dolar tutarındaydı. Yine kaynağı bilinmeyen para girişlerinde Şubat ayında artış olduğunu belirtelim.

CARİ AÇIĞIN YÜZDE 23,6’SI KAYNAĞI BİLİNMEYEN DÖVİZLE KARŞILANIYOR

Kaynağı belirsiz parayı gösteren net hata ve noksan kalemi Şubat’ta 2 milyar 878 milyon dolar oldu. İki aylık net hata ve noksan kalemi ise 1 milyar 819 milyon dolara ulaştı. Bu kalemde geçen yılın ilk iki ayına göre azalma olduğunu belirtelim. Geçen yılın ilk iki ayında net hata ve noksan toplamı 3 milyar 914 milyon dolar tutuyordu.

Bir de cari açık rakamına baktığımızda azalma görüyoruz. Bu yılın ilk iki ayında cari açık rakamı 4 milyar 123 milyon dolar oldu. Geçen yılın aynı döneminde cari açık 5 milyar 753 milyon dolardı. Yine 12 aylık cari açığın 30 milyar 911 milyon dolara ulaştığını belirtelim. Yani petrol fiyatlarındaki gerileme ve ekonomideki küçülmeye rağmen 30,9 milyar dolar ürettiğimizden fazla harcıyoruz. Bildiğiniz gibi cari açık ürettiğimizden fazla harcamak anlamına geliyordu. Ve bu ürettiğimizden fazla harcadığımız paranın 7 milyar 302 milyon lirasını kaynağı belirsiz dövizle karşılıyoruz. Yani cari açığı finanse eden paranın yüzde 23,6’sının nereden geldiği belli değil. Ve cari açığın milli gelire oranı hâlâ yüzde 4,2 düzeyinde bulunuyor. Kısaca ekonomi küçülmesine rağmen cari açık hâlâ epeyce büyük ve risk yaratıyor.

ÜRETİM POTANSİYELİ VARKEN ET VE BUĞDAY İTHAL EDEN TÜRKİYENİN CARİ AÇIĞI KAPANMAZ

O hâlde ne yapmalı?

Şunu yapmalı; cari açığı sağlıklı küçültmek için ekonominin kaynaklarını lüks AVM, lüks konut, lüks otomobil yerine imalat sanayii ve tarıma yönlendirmeli. Hemen bir hatırlatma yapalım. Dün Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı’nın gazetelerde beyanatı vardı. Şöyle diyor Bakan: “Geçen hafta 50 bin ton et ithalatı için Bakanlar Kurulundan yetki aldık.” Yani et ithal edeceğiz. Yine Bakan “ekmek fiyatlarını tek merkezden belirleyeceklerini” söylüyor. Anlayacağınız paralar taşa toprağa gömüldü. Şimdi et ve ekmek yok diyor Bakan. Ve ithal edeceğimizi belirtiyor. Anlayacağınız cari açığın kapanması pek mümkün görünmüyor. Çünkü et ve buğday ithal eden Türkiye cari açığını kapatamaz. Hâlbuki ülke içi talebi karşılayacak hattâ fazlasını ihraç edebilecek et ve buğday üretimine elverişli kapasite bu ülkede var. Ama nedense imalat sanayii ve tarıma yatırım yapılmıyor. Yani potansiyelinin altında bir ekonomiyle yol alıyoruz.

Anlayacağınız ekonominin potansiyelini kullanmaya bu iktidarın niyeti de yok.

suleymanyasar26@gmail.com