Türkiye’nin toplam dış borçları 2012 yılında 339 milyar dolardı. 2015 yılında dış borç toplamı 406 milyar dolara yükseldi. Yani toplam dış borçlar üç yılda 67 milyar dolar arttı. Ama bu ülkenin milli geliri aynı dönemde 786,3 milyar dolardan 722 milyar dolara geriledi. Yani milli gelir 64,3 milyar dolar azaldı. Bu rakam neredeyse son üç yılda artan dış borç miktarına denk düşüyor.

Peki, niye böyle oldu?

Böyle oldu, çünkü Türkiye aldığı dış borçları lüks AVM, lüks konut, lüks otomobil tüketiminde kullandı. Ülkenin kaynakları imalat sanayiine ve tarıma yönlendirilmedi. Böylece ihracata konu mal üretimi azaldı. Dolayısıyla ihracat gerilemeye başladı. İhracat son bir yılda 17 milyar dolar azalarak 157 milyar dolardan 140 milyar dolara geriledi. Bu arada Türkiye’nin küresel hukuk kurallarından uzaklaşması yatırım iklimini bozdu. Bu nedenle bir yılda 69 milyar dolar tutarında yabancı sermaye ülkeyi terk etti. Tabii bu yabancı sermaye çıkışı da dolar talebini artırdığından Türk Lirası hızla değer kaybetti.

Şimdi gelelim bütün bunları niye anlattığımıza…

Anlattık, çünkü dün Merkez Bankası kısa vadeli dış borç rakamlarını açıkladı. Buna göre; kısa vadeli dış borçlar 2015 yılı sonunda 115,5 milyar dolar oldu. Sözkonusu kısa vadeli dış borçların 77,9 milyar doları bankaların dış borçları oluyor. Diğer sektörlerin borçları ise 37,4 milyar dolar tutuyor.

KISA VADELİ DIŞ BORÇLAR ÜÇ YILDA 81 MİLYAR DOLARDAN 115 MİLYAR DOLARA YÜKSELDİ. AYNI DÖNEMDE MİLLİ GELİR 786 MİLYAR DOLARDAN 722 MİLYAR DOLARA GERİLEDİ

Hâlbuki 2012 yılının başında kısa vadeli dış borçlar 81,5 milyar dolar tutarındaydı. Bankaların dış borçları 52,2 milyar dolar, diğer sektörlerin dış borçları 28 milyar dolar düzeyindeydi.

İşte son üç yılda kısa vadeli dış borçlarda 34 milyar dolarlık artış olurken milli gelir yukarıda belirttiğimiz gibi 786,3 milyar dolardan 722 milyar dolara geriledi.

KISA VADELİ DIŞ BORÇLARIN MİLLİ GELİRE ORANI YÜZDE 10,3’TEN YÜZDE 16’YA YÜKSELDİ

Böylece kısa vadeli dış borçların milli gelire oranı, son üç yılda yüzde 10,3’ten yüzde 16’ya yükseldi. Dolayısıyla artan bu oranın Türkiye için önemli bir kırılganlık yarattığını belirtelim.

Bu arada ortalama yüzde 8 dolar faiziyle alınan dış borçların, dolar bazında milli gelir küçüldüğüne göre nasıl ödeneceği de önemli bir soru olarak karşımıza çıkıyor.

Hattâ “işte büyüyoruz ya” diyen siyasetçilerin Türk Lirası bazında yüzde 3 oranında büyüyen bir ekonominin, yüzde 7 dolar faizli dış borçları nasıl ödeyeceğine cevap vermeleri gerekiyor.

Anlayacağınız önümüzdeki dönemde bu ülkeyi ciddi bir döviz sıkıntısı bekliyor. Önlem alınması için şimdiden uyarmakta fayda var.

suleymanyasar26@gmail.com