Tom Hayes ismini hatırlayacaksınız. UBS ve Citigroup’ta türev ürün uzmanı olarak çalışıyordu. Hayes, matematik eğitimi alıp ihtimaller üzerine uzmanlaşan otistik bir finansçı olarak biliniyor. Londra bankalararası faiz oranlarını (LIBOR) manipüle ettiği için yakalanmıştı. Yani faiz oranlarını istediği gibi ayarlatıp dünyada 450 trilyon dolarlık kontratı etkiledi. Böylece herkesin konut kredisinden otomobil kredisine, kart borcundan altın fiyatlarına kadar pek çok finansal değişkeni etkilediği ileri sürüldü. İşte bu suçtan Londra’da yargılanan Tom Hayes’in bilgisayarında Libor manipülasyonuna yönelik yaptığı temaslarla ilgili 2000 civarında mail ve bilgisayar mesajı kaydı bulundu.

Tabii bütün bunları tek başına yapmadı Hayes. Hattâ Hayes, ilgili bankaların yöneticilerinin durumu bildiğini itiraf etti. Ama tabii kimse bu itirafları dikkate almadı. Ve Tom Hayes, Libor manipülasyonu nedeniyle önceki gün 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Gelelim bu konunun önemine…

Konu önemli. Çünkü Türkiye de Libor oranlarının manipülasyonlarından etkilendi. Bu nedenlehemen hepimiz cebimizden epeyce gereksiz fiyat farkı ve faiz ödedik. Böylece herkesin alın teri haksız biçimde gasp edildi. İşte bu durumu zamanında anlattığımızda pek çok bilgiç ve her konuyu bilenler böyle bir durumun olamayacağını, faizlerin para arz ve talebine göre belirlendiğini iddia etmişlerdi. Demek ki öyle değilmiş. İstendiğinde faizlerin de manipüle edilebileceği ortaya çıktı. Ve tabii sonunda bu iş 35 yaşındaki otistik bir çalışanın üzerine kaldı.

FAİZLERİ POLİTİKACILAR MANİPÜLE EDİYOR

Gelelim bütün bunları niye anlattığımıza…

Anlattık, çünkü hâlâ faiz manipülasyonu yapılıyor. Hattâ Türkiye’de Merkez Bankası’nın politika faizlerini bağımsız olarak belirleyememesi faizlerin belli bir çıkar grubu lehine belirlendiğini bize gösteriyor. Çünkü Merkez reel kuru aşan nominal kuru dengelemesi gerekirken bunu yapmıyor. Yani politika faizlerini kendi iradesiyle artıramıyor Merkez. Bu defa politika faizleri artmayınca gayrimenkul müteahhitlerine yardımcı olunuyor. Böylece kısa vadede lüks AVM yapımını, lüks konut, lüks otomobil satışları destekleniyor. Tabii böyle olunca bu defa krediler uzun vadeli sanayi ve tarım yatımları yerine gayrimenkul sektöründe yoğunlaşıyor. İhracat geriliyor. İhracatçılar lüks konut “yap-satçı”sına dönüşüyor. Dolayısıyla büyüme hızı geriliyor. İşsizlik artıyor. Türkiye, yüksek enflasyonda Gümrük Birliği’ne üye 29 ülkenin birincisi oluyor. İşte bu bütün bu olumsuzlukların paranın fiyatı olan faizlerin manipülasyonu nedeniyle ortaya çıktığını söyleyebiliriz.

Anlayacağınız faizler uygulamada öyle söylendiği gibi para arz ve talebine göre belirlenmiyor. Yaniçıkar grupları ve rant kollayanların lobileri, faizleri, kendilerine kazanç sağlayacak biçimde belirleyebiliyorlar. Tom Hayes’in üzerine yıkılan olayın bunun somut delili olduğunu belirtelim.

suleymanyasar26@gmail.com