Türk parası aşırı değer kaybedince şirketler yabancılar için ucuzladı. Hattâ hemen belirtmekte fayda var. İstanbul Borsası’nda işlem gören şirketlerin değeri yıl başından bugüne dolar bazında yüzde 16,6 oranında değer kaybetti. Bu kayıp dünyada en hızlı ve en fazla değeri düşen şirketlerin Türkiye’de olduğunu bize gösteriyor. Bu arada yıl başından bugüne dolar bazında Atina Borsası’nın yüzde 7,2, Kahire Borsası’nın yüzde 8,1 oranında değer kaybettiğini belirtelim. Yani iktidarın sürekli askerî darbe yapıldığını söylediği Kahire ve batık olduğunu sürekli ileri sürdüğü Atina’da bile şirketler bizden daha az değer kaybetmişler. Hatırlayacaksınız Ali Babacan CHP emekliye iki maaş ikramiye verirse Yunanistan gibi oluruz demişti. Oysa biz Ali Babacan yönetiminde Yunanistan’dan daha kötü olmuşuz. Ali Bey rakamlara pek bakmıyor herhalde.

Peki, ucuzlayan Türkiye şirketlerini kimler alıyor?

Tabii ki yabancılar alıyor. Ama yabancı sermayenin aldığı şirketlerin bir özelliği var; bu şirketlerin hemen tümü iç pazara üretim yapıyor. İhracat yapan, döviz kazanan şirket yok aralarında. Geçen hafta basında çıkan şirket satışlarından gördüğümüz gibi yabancı sermayeye satılan şirketler Türkiye iç pazarında yemek ve gıda satışı yapan şirketler.

CARİ AÇIĞIN ÜÇTE BİRİ YABANCILARA ÖDENEN KÂR PAYLARINDAN OLUŞUYOR

Peki, bu uygulama nasıl bir sonuç veriyor?

Döviz kazandırıcı faaliyeti olmayan şirketler yabancılara satılınca bu bir başarı olarak gösteriliyor.

Oysa bu türden şirketler iç pazardan kazandıkları paraları döviz olarak yurtdışına transfer ediyorlar. Böylece döviz kazanmadıkları hâlde Türkiye’nin kazandığı dövizleri yurtdışına kâr, faiz ve ücret olarak transfer ederek orta ve uzun vadede ödemeler dengesini bozuyorlar. Hemen bir örnek verelim bu duruma; 2014 yılında bu türden yurtdışına transfer edilen paraların tutarı tam 12,9 milyar dolar oldu. Bu tutar para 2014 yılı cari açığı tutarı olan 45,9 milyar doların yüzde 28’ini oluşturuyor. Yani cari açığın yaklaşık üçte biri temettü ve faiz ödemesi olarak yurtdışına transfer edilen paralardan oluşuyor.

Hâlbuki yabancılara iç pazara değil dış pazara satış yapan, döviz kazanan firmaların satılmasında fayda var. Özelleştirmelerde de özellikle telefon, elektrik dağıtımı, gaz dağıtımı, su dağıtımı gibi doğal tekel özelliği gösteren tesislerin yabancı sermayeye satılması orta ve uzun vadede ödemeler dengesini bozuyor.

O hâlde yabancı sermaye bu ülkeye döviz kazandırıcı sektörlere yatırım için özendirilmeli. Bizde tam aksi yapılıyor. İç pazara hitap eden döviz kazanamayan, döviz götüren şirketler yabancılara satılıyor. İşte bu nedenle son beş yılda yurtdışına ödenen temettü ve faiz toplamı tam 62,1 milyar dolara ulaştı. Anlayacağınız hükümet iç pazarımızı ucuza yabancılara satmayı marifet zannediyor.

suleymanyasar26@gmail.com