Önceki gün Merkez Bankası, Bakanlar Kurulu’na ekonominin nereye gittiğini gösteren bir sunum yaptı. Ve bu sunum bankanın internet sitesinde yayınladı.

İşte bu sunuma göre Türkiye’de dış finansmanın kalitesi artıyormuş. Yine küresel talep zayıfken iç talep büyümeye katkı yapıyormuş.

Şimdi gelelim bu tespitlerin doğru olup olmadığına...

Önce dış finansmanın kalitesinin artıp artmadığına bir bakalım. Şöyle ki; 2013 başında Türkiye’nin toplam dış borcu 338,7 milyar dolar tutarındayken, en son verilere göre dış borç toplamı 401,7 milyar dolar olarak görünüyor. Yani dış borç toplamı arttı. Ve kısa vadeli dış borçlar aynı dönmede 100,2 milyar dolardan 130,7 milyar dolara yükseldi.

Bu arada doğrudan yabancı sermaye net girişleri bu yılın ilk dokuz ayında geçen yıla göre azalıp, 6,4 milyar dolardan 4,9 milyar dolara geriledi. Yine kamu bankalarının kısa vadeli borcu 12 milyar dolardan 19 milyar dolara yükseldi. O hâlde dış finansmanın kalitesinin arttığını söylemek doğru bir tespit değil. Tam aksine dış finansmanın kalitesi azaldı.

Gelelim büyümeyi iç talebin desteklediği görüşüne...

Bildiğiniz gibi Ekim 2014’te reel kesim güven endeksi 106,9 düzeyindeydi. Önceki gün yayınlanan yeni veriye göre 102,7’ye geriledi. Hâlbuki iç talep büyümeyi desteklese reel kesim güven endeksinde böyle yüksek oranlı bir gerileme olmazdı. Yine imalat sanayii kapasite kullanım oranı Mayıs 2014’ten beri geçen yılın aynı dönemine göre sürekli düşük düzeyde seyrediyor.

Bu arada Eylül 2014’te tüketicilerin 102,1 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 10,5 oranında azalarak, ekim ayında 91,3 oldu. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını bize gösteriyor.

Yine hanelerin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre yüzde 1,1 oranında azaldı. Ve eylül ayında 91,2 olan endeks değeri ekim ayında 90,2 oldu. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde hanelerin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının azaldığına işaret ediyor.

Anlayacağınız, Merkez Bankası’nın, Bakanlar Kurulu’na yaptığı sunumda hâl ve gidişe ilişkin değerlendirmeler pek doğru değil.

***

Amerika’nın keşfi Osmanlı’yı yıktı

Amerika’yı kim keşfetti tartışması sürerken bir gerçeği hatırlatmakta fayda var. Amerika’nın keşfi Türkiye için iyi olmadı. Çünkü bu keşif Osmanlı’yı yıktı.

Niye yıktı Osmanlı’yı?

Yıktı çünkü Amerika’nın kıymetli madenleri Avrupa’ya dolup taştıktan sonra ve 1559’a kadar olan süreçte, Batı’dan Türkiye’ye genel olarak mal karşılığı altın ve gümüş doldu. Çünkü Türkiye endüstri mallarını, hammaddelerini, hububatını ve hayvanlarını Avrupa’ya sattı. Tabii bu serveti toplayan saray, devlet ve hükümet büyükleri, tefeciler ve benzeri zenginlerin düşkün oldukları pahalı lüks Çin kumaşları, Rusya’dan kürk, köle ve cariye, Hindistan’dan baharat gibi maddelerin ithalatı için memleketin kıymetli madenleri Rusya, Çin ve Hind yönlerine doğru akıp gitti.

Hatta Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi kitabında Prof. Dr. Mustafa Akdağ Amerika’nın keşfinin ardından Avrupa’ya dolup taşan altın ve gümüş nedeniyle “daha Kanuni Sultan Süleyman’ın son yıllarında, Türkiye’nin, artık kendi ihtiyacı olup ülkede darlığı çekilen pek çok hammadde, koyun, hububat gibi gıda maddelerini bile zengin Avrupalıya satmaktan kendini alamayan fakir bir ülkeye dönüştüğünü” söyler.

Anlayacağınız Amerika’nın keşfinin bize faydasından çok, büyük ekonomik zararı oldu. O hâlde kimin keşfettiğiyle övünmenin anlamı var mı?

suleymanyasar26@gmail.com