Bildiğiniz gibi zeytin ağacı yetişmesi zor ve zahmetli büyüyen bir ağaç olarak biliniyor. Tabii bu arada kolay yetişmeyen zeytin ağacı ortalama 500 yıl yaşıyor. Hatta 1000 yıl yaşayanları var. Dolayısıyla uzun vadeli, getirisi oldukça yüksek bir ağaç oluyor zeytin ağacı.

O hâlde 6000 zeytin ağacının getirisinin on yıl ekonomik ömrü olan termik santralden daha verimli olduğunu söyleyebiliriz.

Niye böyle bir tespit yapıyoruz?

Çünkü zeytin ağaçlarının yerine yapılacak termik santral 510 megavat kurulu güce sahip olacak. Ve bu kurulu güç yılda yaklaşık 150 milyon dolarlık elektrik üretebilecek. Ve on yıl sonra bu santral hurda olacak. Bu arada termik santral projesinin çevreye verdiği zarar dikkate alındığında santralin toplumsal kârlılığının olmadığı, hatta topluma maliyetinin daha yüksek olduğu görülebilir.

ZEYTİNLİKLER KESİLEREK YAPILAN TERMİK SANTRAL CARİ AÇIĞI ÇOĞALTIYOR

Bir de bu türden projelerin cari açığı azaltacağı bu nedenle ikame yatırımı olduğu tezi ileri sürülüyor. Ama işin aslı öyle değil tabii.

Bu tür projelerde, özel kârlılık hesabına göre yapıldığından sosyal maliyetleri dikkate alınmıyor. İşte bu nedenle bu tür projeler milli geliri artıracağına azalmasına neden oluyorlar.

Niye milli gelirin azalmasına neden oluyorlar?

Milli gelirin azalmasına neden oluyor. Çünkü büyümenin sürdürülebilir olması için sermaye stokunun en azından sabit kalması ya da artması gerekiyor. Dolayısıyla ağaçlar, göller, denizler, toprak kalitesi, hava kalitesi, otlaklar çevre sermayesi kavramının içine giriyor.

İşte bu nedenle çevre sermayesinin restorasyonu ve korunması için yapılan giderlerin amortisman olarak dikkate alınması şart. Aksi takdirde milli gelir özel şahısların kazançları kadar artarken, çevre sermayesinden kayıp kadar azalıyor. Yani sözde büyüyoruz derken aslında küçülüyoruz. Daha doğrusu bazılarının kazançları artarken toplum olarak fakirleşiyoruz.

Niye fakirleşiyoruz?

Fakirleşiyoruz, çünkü kesilen 6000 zeytin ağacı 500 yıllık getirisi olan çevre sermayesini yok ettiğinden milli gelir azalıyor.

O hâlde şimdi bu santralin cari açığı azaltmadığını, tam aksine çoğalttığını söyleyebiliriz.

Niye cari açığı çoğaltıyor peki?

Bildiğiniz gibi cari açık, ürettiğinden fazla harcamak anlamına geliyor. O hâlde çevre sermayesinin azalması daha az üretim daha çok harcama anlamına geliyor. Dolayısıyla 6000 zeytin ağacı kesilerek yapılan termik santral cari açığı çoğaltıyor.

Tabii bu arada sökülen zeytinlerin 500 yıllık getirisinin bugünkü net değerini gölge fiyatlarla hesapladığımızda termik santralin bugünkü net değerinden daha yüksek olacağı açık bir gerçek.

Anlayacağınız iktidar günü kurtarmaya çalışıyor. Ve 10 yıllık ömrü olan projeyle 500 yıllık ömrü olan projenin sermayesini yok ediyor. Yani milli geliri artıran değil azaltan bir iktidar var. Ekonomide büyüme hızının düşmesi ve fert başına gelirin 10 bin dolarda takılmasının nedeni de bu işte.

suleymanyasar26@gmail.com