Dünya ekonomisinde büyüme hızı yavaşladığından emtia fiyatları hızla geriliyor. Özellikle Çin ekonomisinin yüzde 10 düzeyinde olan büyüme hızının son üç yıldır yüzde 7 düzeyine gerilemesi hammadde talebini azaltıyor. Yine Avrupa ekonomilerindeki durgunluk emtia fiyatlarının azalmasına neden oluyor.

Peki, niye bu konuyu ele alıyoruz?

Şundan ele alıyoruz. Dünya ekonomisinin büyüme hızındaki yavaşlama nedeniyle kömür fiyatları son üç yılda yüzde 47 oranında, aynı dönemde ham petrol fiyatları yüzde 23 oranında geriledi. O hâlde Türkiye’de bu iki emtianın fiyatının ne olduğuna bakmak için bu konuyu ele alıyoruz.

Peki, dünyada kömür ve petrolün fiyatı gerilerken Türkiye’de ne oldu, sorusunu sorup hemen cevaplayalım. Aynı dönemde Türkiye’de kömür fiyatları yüzde 35, petrol fiyatları yüzde 20 oranında çoğaldı.

Nereden çıkardın bu fiyatları, diyerek sorarsanız, yıkanmış 5200 kilokalorilik kömürün tonu üç yıl önce Türkiye Kömür İşletmeleri’nden 203 liraya satılırken şimdi 275 liraya satılıyor.

Yine üç yıl önce 95 oktan benzinin litresi 4 liradan satılırken şimdi 4,83 liradan satılıyor. Bu fiyat artışının Türk parasındaki değer kaybından kaynaklandığı aklınıza gelebilir. Hemen Türk parasının değer kaybına bakalım, Amerikan Doları üç sene önce 1,90 liraydı. O hâlde Türk parasının bugüne göre yüzde 18 oranında değer kaybettiğini söyleyebiliriz.

İşte bu rakamlar bize dünya kömür ve petrol fiyatlarındaki değişmeyle Türkiye fiyatları arasında bir tutarsızlık olduğunu gösteriyor. Çünkü dünya kömür ve petrol fiyatları sırasıyla yüzde 47 ve yüzde 20 oranında gerilerken bu ülke parasında aynı dönemde yüzde 18 oranında değer kaybı olduğuna göre en azından bu iki emtianın fiyatlarının sabit kalması düşünülebilir. Oysa tam aksine kömür ve petrol fiyatları sırasıyla yüzde 35 ve yüzde 20 oranında arttı bu ülkede.

Şimdi çıkıp birileri, kurlardan fiyatlara transmission mekanizması diyerek kafa karıştırmaya kalkmasın. Ortada ciddi bir tutarsızlık var. Bu haksız kazançlar kimlerin cebine gidiyor, bunun açıklanması şart.

suleymanyasar26@gmail.com