Soma faciasının ardından denetim konusu yeniden gündeme geldi. Bildiğiniz gibi denetim, mali denetimden iş güvenliği denetimine kadar geniş bir alanı kapsıyor. Ama Türkiye’de şirketler son iki yıldır denetlenemiyor. Çünkü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde hiçbir konuda anlaşamayan dört siyasi parti AKP, CHP, MHP, BDP maaşları dışında bir tek yeni Ticaret Yasası’nın denetim ve şeffaflık hükümlerinin kaldırılmasında anlaştılar. Ve bir gecede yeni Ticaret Yasası’nın denetim ve şeffaflık hükümlerini adeta yok ettiler.

Böylece sermaye şirketleri denetlenemez hâle geldi. Bu arada sermaye şirketlerinin denetimi için 6455 sayılı yeni bir yasa çıkartıldı. Bu yasanın yönetmeliği hazırlandı. Bakanlar Kurulu’na sunuldu. Fakat yasanın yürürlüğe girmesinin ardından dokuz ay geçmesine rağmen bu yasanın denetim yönetmeliği bir türlü çıkartılmadı. Dolayısıyla şirketler denetlenemiyor. Aldığımız duyumlara göre iki bakan bu yönetmeliğe karşı çıkıyor. Ama karşı çıkışın nedeni belli değil. Konuyla ilgili olarak, TOBB yönetiminin, küçük çıkarları için bu iki bakanı etkilediği ileri sürülüyor.

Niye anlattık bütün bunları...

Şundan anlattık; Soma’da yaşanan faciayı denetimsizliğin getirdiğini maden uzmanları kabul ediyor artık. Oysa sözkonusu şirketlerin denetimine olanak sağlayan yasal düzenleme yok henüz. Çünkü şirketlerin mali tabloları Ticaret Yasası’na göre denetlenemeyince, yönetim kurulu üyeleri, kendilerini sorumluluk altında hissetmiyorlar. İşte bu nedenle iş güvenliği tedbirleri de savsaklanıyor.

Gelelim şirketlerin denetlenmemesinin ortaya çıkaracağı sorunlara... Yeni Ticaret Yasası’nı evrensel şeffaflık ve denetim kurallarına uygun olarak hazırlayan Prof. Dr. Ünal TekinalpSoma faciası ile bağlantılı olarak denetimsizliğin ortaya çıkardığı yeni sorunları dün Londra’dan şöyle sıraladı;

Bir, küresel kuruluşlar, Türkiye’de yeterli şirket denetimi olmadığından hamiline hisse senetlerinin kaldırılmasını istiyorlar.

İki, Türkiye’yi kara para ve terörün finansmanı önlemek için işbirliği yapmayan ülke kategorisine koyuyorlar.

Üç, Türkiye’nin Basel III kurallarını uygulama yeteneğinden yoksun olduğunu ileri sürüyorlar.

Peki, Türkiye küresel kuruluşların bu tespitleriyle neler kaybedebilir? Hamiline hisse senedi uygulaması kaldırılırsa zaten yüksek olan vergi yükü daha da artacak bu ülkede. Yine hamiline hisse senedi ağır bir veraset vergisi getireceğinden sanayi şirketlerinin sürdürülmesi mümkün olamayacak. Böylece Türkiye ekonomisi büyük bir darbe alabilecek.

İşte bazılarının küçük çıkarlarını korumak için yaşanan bu denetimsizlik Soma’da 301 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Yine denetimsizlik bu ülke ekonomisine büyük bir darbe vurabilecek. Artık küçük çıkarlar peşinde koşmayı bırakıp, herkesin durup düşünmesinde fayda var.

suleymanyasar26@gmail.com