Peki, gerçekten orta gelir tuzağı var mı?

Aslında orta gelir tuzağı kocaman bir yalan. Çünkü asıl tuzak, bürokrasi tuzağı.

Niçin bürokrasi tuzağı?

Bürokrasi tuzağı, çünkü; fert başına gelir 10 bin dolara ulaşınca orta sınıfların yatırımı ve tüketimi çoğaldığından devletle olan ilişki sayısı artıyor. Ülkenin tüketimi çoğaldığı için bir yandan da küresel yatırımcı ülkeye gelmeye başlıyor. Bu defa bürokratlar yeni iş yükünü taşıyamıyorlar. Bir de bu yeni aşamada devletin kontrol ve kayıt isteği hızla çoğalıyor.

Ayrıca yeni zenginleşen orta sınıf ve küresel yatırımcı karşısında bürokratın kendi kimliğini hissettirme ve denetleme çabası işleri çıkmaza sokuyor. Bürokratik işlem sayısı hızla artıyor, işin süresi uzuyor. Örneğin Maliye Bakanı “Artık bilgisayarlı sisteme geçtik, mükellefi daha kolay denetliyoruz” diyor. Ama vergi ödeme kolaylığı sıralamasında Türkiye 189 ülke arasında 71. sırada bulunuyor.

İşte“ önce denetim” deyince karşımıza böyle bir tablo çıkıyor. Önce vergiyi basit, hızlı ve ekonomik olarak toplamak gerekiyor. Bir de bu ülkede yetki alanın ilk sözü denetim oluyor. Hâlbuki önce basitleştirmek, sonra öğretmek, ardından denetlemek gerekiyor.

Söz vergiden açılmışken hemen bir karşılaştırma yapalım...

Güney Kore’nin fert başına geliri atlas metoduna göre 23 bin dolar tutuyor. Ve Güney Kore’de hiçbir zaman orta gelir tuzağından bahsedilmedi.

Niye bahsedilmedi?

Çünkü Güney Kore’de bürokratik işlemler ve vergi oranları gelir artışına paralel olarak hızla azaltıldı. Ve Dünya Bankası “Doing Business 2014” raporunda Güney Kore’de şirketlerin vergi ödemesi için personelin 187 saat çalışması gerekirken, Türkiye’de aynı süre 226 saati buluyor. Yine kâr üzerinden ödenen toplam vergi oranı Güney Kore’de yüzde 27,9,Türkiye’de aynı oran yüzde 40,2 oluyor.

Bu arada Güney Kore’de inşaat izni 11 bürokratik işlemde 29 günde alınırken, Türkiye’de aynı iş 20 işlemde tam 164 gün sürüyor. Yine yatırımcının elektrik bağlatması Güney Kore’de dört işlemde 18 günde tamamlanırken, Türkiye’de dört işlemde ancak 70 günde tamamlanabiliyor. İşte bu nedenle Güney Kore kolay iş yapma sıralamasında yedinci sırada yer alırken Türkiye 69. sırada yer alıyor.

Anlayacağınız, hükümet, fert başına gelir 10 bin dolara ulaşınca orta gelir tuzağına değil bürokrasi tuzağına yakalandı. Bu tuzaktan kurtulmak için devletin vatandaşa güvenmesi gerekiyor.

suleymanyasar26@gmail.com