Hatırlayacaksınız, tam yirmi sekiz yıl önce Çernobil nükleer elektrik santralinin bin megavatlık dördüncü ünitesi deney yapılırken patladı.

Bu patlama o tarihte, Ukrayna, Rusya’nın bir parçası olduğundan Rusya tarafından tam dört gün gizlendi. Fakat Norveç hükümeti patlamayı 30 Nisan 1986’da dünyaya duyurdu. Ve bu patlamadan başta Bulgaristan olmak üzere Türkiye ve diğer Karadeniz ülkeleri önemli ölçüde etkilendi.

Hemen belirtmekte fayda var, Türkiye’de kanser hastalığının hızla artışında Çernobil faciasının önemli etkisi olduğu biliniyor ve hâlâ bu etki sürüyor.

“Peki, yine niçin Çernobil tehlikesi” sorusu akla gelebilir.

Evet, yine Çernobil tehlikesi ortaya çıktı. Nedeni şu; Ukrayna ve Rusya arasındaki çatışma her an Ukrayna’daki nükleer santralleri askerî hedef hâline getirebilir.

Niye böyle bir değerlendirme yapıyoruz?

Yapıyoruz, çünkü mart ayında Lahey’de yapılan nükleer güvenlik zirvesinde Ukrayna Dışişleri Bakan Vekili Andriy Deşçitsa, Rusya ile savaşta nükleer santrallerin potansiyel tehdit olduğunu belirtti. Daha önce 1990’larda Balkanlarda yaşanan savaş sırasında Sırbistan jetlerinin Slovenya’nın Krsko Nükleer Santrali’ni tehdit ettikleri ve radikal Sırp milliyetçilerinin nükleer santrale saldırı çağrısı yaptığı biliniyor. Aynı durum şimdi Ukrayna’da yaşanabilir.

Peki, Ukrayna niçin büyük bir nükleer tehlike oluşturuyor?

Hemen cevabını verelim; çünkü Ukrayna’nın elektriğinin yüzde 40’ı bu ülkedeki 15 nükleer santrallerden elde ediliyor. Ve bu nükleer santraller pek güvenli değil. Hemen hepsi yaşlı. Ayrıca her türlü saldırıya açık durumda bu santraller.

İşte Ukrayna’daki bu nükleer santrallerin büyük bir risk olduğunu önceki gün eski ABD Başkanı Bush dönemi politik askerî ilişkiler departmanı analisti Bennett Ramberg, Project Syndicate’deki yazısında belirtti. Ve “Ukrayna’daki nükleer santrallerin devreden çıkartılıp, elektrik üretimi için acil durum jeneratörlerine yeterli dizel yakıt stoklayıp üretime geçmesini” önerdi. Tabie nükleer santrallere yapılacak sabotaj ya da yakınında yaşanabilecek çatışmalar her an patlamaya neden olabilir.

Niye anlattık bütün bunları?

Şundan anlattık; Ukrayna’da yaşanacak nükleer santral patlamasından en çok zarar görecek ülkeler arasında Türkiye yer alıyor. İşte bu nedenle Türkiye, hemen bu iki ülkeye Ukrayna’daki nükleer santrallerin güvenceye alınması için uyarıda bulunmalı. Eğer Türkiye’nin uyarısı dikkate alınmazsa Rusya ile nükleer santral yapımı askıya alınmalı. Bu büyük riske karşı başka çare olmadığını belirtelim.

suleymanyasar26@gmail.com