Cumhurbaşkanı Erdoğan, 10 Aralık İnsan Hakları Günü dolayısıyla bir mesaj yayınladı ve şöyle dedi:

“Türkiye olarak, dünyanın neresinde olursa olsun, zulme, haksızlığa ve hukuksuzluğa karşı çıkmaya, mazlumların sesi, insanlığın vicdanı olmaya devam edeceğiz. Bizi susturmaya çalışanlara, aleyhimize kampanya yapanlara aldırmadan, dünyadaki adaletsizlikleri açık yüreklilikle ifade etmeyi sürdüreceğiz.”

Erdoğan, bir tür süper kahraman olarak, Türkiye’yi temsilen “dünyanın vicdanı” olduğu imajını yaratmaya çalışıyor. Bu tavrı da, Rusya lideri Putin’inkine çok paralel.

Ülke içinde insan hakları ihlalleri artarken, bu ihlalleri perdelemek için dünyada, özellikle de Batı’da insan hakları bakımından yolunda gitmeyenlere vurgu yapma stratejisi sözkonusu olan.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (Human Rights Watch) direktörü Kenneth Roth’un, 2005’ten bu yana ilk kez sınırından adım atabildiği Rusya’da katıldığı toplantıda söyledikleri ilginçti; “Geçen 10 yılda, Rusya’daki insan hakları manzarası, tanınmaz hâle geldi. 2000’lerin başından bu yana, muhalif düşünce üzerinde baskı vardı, ama bugün otokratik bir yönetime ilişkin tam manasıyla alarm var. 2012’de Putin’in Kremlin’e dönmesinden sonra, hak ihlalleri hiç olmadığı kadar yoğunlaştı.”

Moskova’da medya üzerine uzman Profesör Igor Yakovenko’nun ifadesiyle, “Eski otokratik rejimler, üç ölçek şiddet ve bir ölçek propagandadan ibaretse, bugünkü tamamen propaganda ve düşük dozlu şiddet üzerine kurulu. Putin’in sadece birkaç tutuklama yapması gerekiyor ve ertesinde mesajı, tamamen kontrolü altında olan televizyon üzerinden yayıyor”.

Bağımsız duruşu olabilen, muhalif isimler Rusya’da medyadan çoktandır kaybolmuş durumda. Gazetecilik mesleğinin etik ve profesyonel kurallarına hâkim, dürüst ve yetenekli gazetecilerin medyaya vedası veya medyadan uzaklaştırılmaları, bir tür mesleki soykırıma yol açıyor. Yeni nesil gazeteciler, mesleğin en temel kurallarından habersiz “yetişiyorlar”. En fenası da, gerçekle yalan arasındaki sınırlar kalkıyor. Öyle ki, Rusya’daki televizyon kanallarında, haber saatinde “Ukraynalı mülteci” rolünü canlandıran aktörlerin “rol aldığı” haberlerin yayınlanması ya da bir bebeğin Ukraynalı faşist çetelerce çarmıha gerildiği gibi tamamen yalan haberlerin yayınlanması “gerçekliği” yaşanıyor.

Bu gibi düzmece haberlerin foyasının ortaya çıkması ise, Putin yönetimini “utandırmıyor” bile. Rusya İletişim Bakan Yardımcısı Aleksey Volin şöyle demişti; “Başlıca televizyon kanallarımızın haber yapış şeklini halkımız beğeniyor. Önemli olan reytingler ve televizyon kanallarının izlenme oranları da sürekli artıyor”. Volin’e göre, “Bir Adam var –büyük harfle Adam ve o gazetecilere, ne yazılacağını, ne yazılmayacağını söyleyecek, neyin nasıl yazacağını bildirecek. Ve Adamın, buna hakkı var, çünkü parayı o veriyor”.

Son dönemde, Türkiye’de haber kanallarında tartışma programlarında, “sahne alan uzmanların”, alenen yalan söylediğine tanık oluyorum. Bu durum giderek daha sık tekrarlanıyor.

Ve kimse, onları düzeltmiyor. İstisnasız her haber kanalı, göz göre göre yalan bilgi veren “uzmanların”, sahtekârlığına da alet oluyor. Tartışma programlarına çağrılan ve vazifesi “polemik yaratmak” olan “uzman kişiler”, siyaseti bir tür “şov dünyası” uzantısına dönüştürüyor.

Türkiye’de de Rusya’da da televizyon dünyasının “görevi”, izleyiciyi “çokseslilik” diye aslında temcit pilavı gibi aynı laflar, aynı polemikler altında boğulmuş, kafası karışık, komplo teorileriyle paranoyaklaşmış ve gerçekten mümkün olduğu kadar uzaklaşmış hâlde, eli kolu bağlı, dilini yutmuş gibi sessiz bırakmak…

Tamamen “sanal gerçekliğe” dönüşen medyatik haber dünyasının algılarını ezdiği, “gerçeğin” kapsama alanı dışında kalan kitleler yaratmak…

Propagandanın modern hâli işte bu; çok sesin uğultusuyla sessizleşen milyonlar…

oneysezin@hotmail.com