IŞİD’in, Irak’ın ikinci büyük kenti Musul’u ele geçirmesi, Türkiye için bir “11 Eylül” diye yazmıştım.

Bunun sebebi, olayların bire bir benzerliği değildi; kastım şuydu: 11 Eylül saldırıları nasıl ABD’nin iç ve dış politikalarının bir 20 yılına damga vurduysa, bugün Irak’ta yaşananlar da, Türkiye’nin iç ve dış siyasetine öyle bir etki yapacak.

11 Eylül, ABD’nin tam da içinde, kalbinde yaşanmış, bir “iç saldırı” olarak büyük sarsıntı yaratmış, sadece yol açtığı can kaybı ile değil planlanması ve gerçekleştirilmesindeki müthiş çarpıcılık, TV’lerden canlı yayınlanan patlamaların neredeyse elle tutulur dehşeti ile de tüm dünyada insanların belleğine kazınmıştı. Bu açılardan, Musul’un, Türkiye’nin coğrafi olarak “dışında” olması ve gözden “ırak” bir olay olarak yaşanması, benzetmemdeki asıl noktanın gözden kaçmasına neden olmasın.

Komplo teorilerini ciddiye almıyorum; ancak, 11 Eylül’ün gerçekleşmesinde, El Kaide’ye yönelik Amerikan politikalarındaki yanlışların ve ihmallerin de ciddi bir rol oynadığı bugün artık bilinen bir gerçek.

IŞİD’ın palazlanmasına, “Esad’a muhalif olsun da ne olursa olsun” politikası çerçevesinde Türkiye’nin de dolaylı ya da dolaysız katkı sağladığı iddialarına benim yorumum şuydu; doğrudan ilişkili olmaya gerek yok... IŞİD’in Türkiye’den ve Avrupa’dan giden militanlarına karşı tedbir alınmadıysa, bu yeterli bir “vebal”dir. Bu açıdan, “Avrupa ülkeleri de, ikiyüzlü davrandı; onlar da, kendi topraklarında yaşayan ve kurtulmak istedikleri kökten dincilerin Türkiye’ye gitmesine göz yumdular” tezini anlamlı bulmuyorum.

MİT, bugün yasal olarak en güçlü devlet kurumu hâline geldi; üstüne üstlük, Diyanet ile beraber devlet bütçesinden en çok kaynak kullanan kurum da yine MİT. O zaman?

Özal döneminin “bir koyup üç alırız” tarzı hızlı toprak ve güç kazanma heveslerinin, Erdoğan’ın 2012’deki “Yakın zamanda Şam’a gidecek Emevi Camisi’nde namaz kılacağız” sözlerine bakılırsa, hâlâ rağbet gördüğü aşikâr.

Bu gibi hırslı tahayyüllerle önü açılan, imkânlar sunulan, yasalarca da korunan, istihbarat elemanları ve bağlantılı oldukları kişilerin, “kontrolden çıkabileceğini”, “yanlış yapabileceklerini” öngörmek de çok zor değil.

Bu açıdan, özellikle yeni MİT yasasıyla, istihbarat görevlileri de, “ayaklı nükleer reaktörler” gibi. Her an bir “kaza” sözkonusu olabilir; fatura büyük olur, kimse de gemleyemez, hataların hesabını veren de olmaz.

Öte yandan, İsveç merkezli savunma araştırmaları kuruluşu SIPRI’nin verilerine göre, “Türkiye, 2013’te, askerî harcamalarını en çok artıran 10 ülkeden biri”. Yani, Türkiye’nin “barış gündeminde” olduğu son bir yıl içinde bile 19 milyar dolarlık müthiş bir askerî harcama yapıldı.

“Barış zamanı” bu kadar askerî harcama yapan ve “güvenlik” odaklı olan bir iktidar çizgisi, toplumda “güvenlik hassasiyetinin” yükseldiği ve coğrafi olarak “güvenlik tehdidinin” arttığı bir dönemde ne yapar?

Yanıt; Türkiye, askerî vesayeti geride bıraktığını sanırken, yeni bir “askerî esaretin” pençesine düşer.

Bir de, “Batı ile ilişkiler” konusu var.

Özünde, IŞİD ve benzeri örgütler, “Doğu’nun Batı ile yüzlerce yıllık sorunlarının” ve bu hattaki gerilimlerin dışa vurulduğu “semptomlar”. IŞİD’in militanlarının önemli bir kısmının, Avrupa’dan gelmesi de bu açıdan önemli.

Eğer IŞİD askerî ve siyasi amaçlarına ulaşırsa, Batı ve Doğu arasında bitmek tükenmek bilmeyen “hesaplaşma”, şimdi Suriye üzerinden Akdeniz’e uzanan ve bir AB aday ülkesine komşu olan bu oluşumla yeni bir “cephe” daha kazanacak.

11 Eylül sonrası yanlış politikaların maddi faturası sözkonusu olduğunda, gelecek onyılları da kapsayan 40 yıllık bir zaman dilimi için, altı trilyon dolardan bahsediliyor. Her taraftaki ölümler, dağılan hayatlar, travmalar... Bunlarınsa, ne faturası dökülebiliyor, ne de hesabı sorulabiliyor.

oneysezin@hotmail.com