Harvard’dan psikoloji profesörü Steven Pinker’ın ifadesiyle, “Bugün, insanlık tarihinin, en barışçı dönemini yaşıyor olabiliriz”. Pinker’ın dediğinde şöyle bir doğruluk payı var; Ortaçağ’da yaşanan savaşlara veya 20. yüzyılın dünya savaşlarına bakınca, günümüzde yaşanan çatışmaların sayısı daha az, çapı daha kısıtlı.

Ama, bir de şu var...

Pew Araştırma Merkezi’nin, bulgularını kamuoyuna yeni sunduğu bir araştırmaya göre, dinsel, özellikle de mezhepsel kaynaklı çatışmaların yoğunluğu ve sayısı gittikçe artıyor.

Hatta, 2006-2012 döneminde, din eksenli çatışmalar sürekli yükselişte.

Pew’a göre, 2012 itibariyle, dünyadaki 198 ülkenin üçte birinde dinî bir gerginlik/ çatışma yaşanıyor. Ülkelerin yüzde 47’sindeyse, dinî azınlıklar şiddete maruz kalıyor veya baskıyla karşılaşıyor.

Farklı giyim tarzından farklı âdetlere, günlük yaşama dair her detay, artan biçimde sürtüşme vesilesi olabiliyor.

Her ne kadar dinî anlayışa yönelik farklar, dünya genelinde gücü yetenin “ötekine baskısı” ile sonuçlansa da, asıl sorun, vahşetini din kisvesi altına gizleyen terör.

Bugün, dünyadaki ülkelerin beşte biri için, “dinî terör” ciddi bir mesele. Bu oran, her yıl daha da artıyor.

Pew’un raporunda, Fransa’nın Toulouse kentinde bir radikal İslamcı’nın bir Yahudi okuluna düzenlediği, bir haham ve üç öğrencinin öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan, ABD’nin Wisconsin eyaletinde, bir Sih tapınağının basılarak altı kişinin katledilmesine, çeşitli terör olaylarından örnekler veriliyor.

Araştırmada dikkat çeken bir örnek de, son yıllarda radikal İslamcıların ülke genelinde üslenmesi sonucu, terörle sık sık karşılaşan Kenya’nın hâli. 2013’te başkent Nairobi’de bir alışveriş merkezinin basılmasıyla yaşanan terör, hafızalarda tazeliğini hâlâ koruyor.

Din, kendi başına belki çatışmanın bir parçası değil. Ancak, ne yazık ki, çözümün de bir parçası olamıyor.

Tersine, din kaynaklı çatışmaların altında yatan “gerçek” sebepler, şu veya bu şekilde bir güç çekişmesine bağlanıyor. Ancak din motifi, çatışmaya, asıl sebepleri gölgeleyen bir “haklılık” unsuru katıyor. Çatışan taraflar, haklılıklarına öyle tartışmasız biçimde inanıyor ki; bırakın ayrı dinler arasındaki gerilimi, aynı dinin farklı mezhepleri, farklı grup ve hatta bölgeler arasındaki minimal farklılıktaki yorumları bile, çözümü çıkmaz yola sokan gerilimleri, kutuplaşmaları, kanlı bıçaklı hâlleri besliyor.

Suriye’deki iç savaş, Türkiye’de sadece dış değil iç siyasetin de kilitlendiği Meclis’te temsil edilen tüm partiler, farklı siyasi görüşler arasında suçlamalar, gerginliklerin vesilesi.

Esad ve Şam’daki iktidar çevresinin sebep olduğu vahşet veya tüm dünyadan Suriye’ye akan kökten dinci militanlar...

Tüm tarafların sebep olduğu gaddarlıkları “yarıştırmak” yerine, öncelikle ‘şiddetin’ çetelesini tutmak, kayda geçirmek, ve tüm gücümüzle ‘şiddeti’, geldiği tarafa bakmadan, dizginlemeye çalışmak gerekiyor.

Ankara’nın, Suriye’deki istihbarat faaliyetleri, muhalif gruplardan hangisine ne destek verdiği ile ilgili, sadece Türkiye’de değil, dünya kamuoyunda ciddi şüpheler var. Bunlara karşı da ortaya konabilen dişe dokunur, ikna edici bir yanıt yok.

Daha da vahimi, aslında Suriye konusu ile hiçbir şekilde ilişkilendirilmemeleri gereken Türkiye’deki Alevilere yönelik bir damgalama/ hedef gösterme hâli dallanıp budaklanıyor.

Öte yandan, somut bir sorun hiç ele alınmıyor; mülteci dalgaları, Türkiye’deki demografik dengeleri, coğrafi mezhepsel dağılımı da değiştirerek, önlem alınsa önlenebilir toplumsal travmalara yol açıyor.

Tüm bu tabloya bir de, inkâr edilemez şu gerçekleri eklersek; Türkiye’nin Suriye’ye giden cihatçıların (en azından) transit geçiş noktası ve belki de bölgesel üssü olduğunu...

Türkiye’de çeşitli dinî grupların, cihatçı çizgiye sempatiyle baktığını ve hatta ve oraya kaydığını...

Türkiye’den gençler için de, “Suriye’de cihatçı olmanın” bir ideal olmaya başladığını...

O zaman, belki şu an kendi içimizde siyaseten çatışmayı bırakıp, belki geleceği, hem Suriye hem Türkiye için kurtarmaya yönelik bir şeyler yapmaya başlayabiliriz.

oneysezin@hotmail.com