Yeni yıla bir umutla başlayalım; güzel bir hikâye ile.

Yolsuzluk meselesi, Türkiye’nin muhakkak alt etmesi gereken bir büyük dert.

Bunu da, devletin kendisinden beklememek lazım.

Halkın bu konudaki kararlılığını ortaya koyabileceği yollar da var; sivil toplum kuruluşları bu konuda kilit rol oynayabiliyor.

Global Integrity (GI- Küresel Tutarlılık), Washington merkezli bir sivil toplum örgütü. Odaklandığı alansa, yolsuzluk. Başta sadece ABD’deki yolsuzlukları araştıran GI, şimdi dünya çapında çalışıyor. Transparency International gibi yolsuzluk üzerine çalışan kurumların çoğunun aksine GI, araştırmalarını “algılara” dayandırmıyor. Araştırmacılar ve gazetecilerden oluşan ekipler, bir ülkedeki medya özgürlüğünden seçimlerin adilliğine, 300 “tutarlılık göstergesi” üzerinden bir değerlendirme oluşturuyor.

GI, 1999’da araştırmacı bir gazeteci olan Charles Lewis ve beraber çalıştığı araştırmacı Nathaniel Heller tarafından kurulmuş.

Lewis, Buying of the President (Başkanın Satın Alınması) kitabının da yazarı. Bu kitap, ABD başkan adaylarının, partilerinin ve kurdukları ilişkilerin siyaseti nasıl etkilediğinin detaylı bir portresini ortaya koyuyor.

ABD üzerine araştırmalardan, “dünyaya açılma” fikri, Güney Afrikalı siyaset bilimci Marianne Camerer’ın, Lewis ve Heller ile çalışmalarını paylaşınca ortaya çıkmış. Camerer, Lewis ve Heller, Amerika’daki durumla, Afrika’nın birçok yerinde yaşanan yolsuzluk sorununun, özünde birbirlerine benzemesi olduğunu fark etmişler.

“Yolsuzluk mantığı” dünyanın her yerinde paralel biçimde işliyor. Ancak, ülkelerin yolsuzluğa verdiği tepkiler farklı. Yasal çerçevelerin güçlülüğü, yargının işleyebilmesi, sivil toplumun baskı oluşturabilme kapasitesi, medyanın özgürlüğü, yolsuzluğa karşı bir ülkenin direncini artıran etkenler.

GI’ın güncel verilerine göre, Türkiye yolsuzluk bakımından sınıfta kalıyor. Avrupa’nın yolsuzluk konusundaki en zayıf durumdaki ülkelerinden; bir tek Balkan ülkeleri, Türkiye ile aynı seviyede. Yolsuzluğun kronikleştiğini varsaydığımız Güney Avrupa ülkelerinden, İtalya, Türkiye’ye göre iyi durumda diye gösteriliyor. Son yıllarda, yolsuzluk ile haberlerini sık sık duyduğumuz İspanya ise, Almanya ve Fransa gibi, yolsuzluğa karşı dayanıklı varsayılıyor.

GI, Türkiye için şöyle yazıyor; “Türkiye’de hükümet şeffaflığı ve hesap verebilirliği düşük seviyede. Kamuoyunun, hükümet görevlilerinin mal beyanına erişimi yok ve konuyla ilgili, hassas yargı kararları bazı zamanlarda seçici şekilde uygulanıyor; hükümet özellikle, Danıştay’ın özelleştirme, imar ve hakların iadesine yönelik kararlarını dikkate almıyor. Son seçimlerden sonra, medya kurumlarını hükümete taraf ve karşı olmaya yönlendiren ‘dolaylı baskı’ arttı ve bu baskı, ulusal basının doğasını ‘kişisel saldırı, mahkûmiyet, kayırma aracı’ olmaya doğru değiştirdi... Bürokrasinin rastladığı yolsuzlukları kamuoyuna duyurma âdeti Türkiye’de yok...”

GI’in “tutarlılık” verilerine bakınca, Türkiye’deki yasal çerçevenin eksikliğinin değil, uygulamanın sorunlu olduğu ortaya çıkıyor. Özellikle, bürokraside yolsuzluğu ortaya koyabilecek özerk yapıların olmaması, bürokrasinin yolsuzlukları kamuoyu ile paylaşmasını sağlayacak “whistle blowing” (alarm düdüğünü öttürme) kültürünün olmaması, parti finansmanı konusundaki şeffaflık eksikliği, Türkiye’nin yolsuzluk konusundaki sicilini olumsuz yönde etkiliyor.

GI’ın kendisi kurumsal bir başarı öyküsü; belki de sadece yolsuzluk konusuna odaklanan sivil toplum örgütlerinin çoğalması, Türkiye’nin kendisinde de, yolsuzluktan arınmakta bir başarı öyküsüne dönüşmesine neden olur...

oneysezin@hotmail.com

http://www.taraf.com.tr/sezin-oney/makale-tutarlilik-meselesi.htm