4250 sayılı yasada değişiklik yapan kanun teklifi, yani alkollü içkilere yönelik reklam ve satış yasakları, üzerine konuşulmayan bir nokta var; bu düzenlemeye ilişkin yasama sürecinin ne kadar demokratik olduğu. Sözkonusu düzenlenmelerin içeriği kadar, “kanunlaşma maceraları” da aslında son derece önemli.

Kanun değişikliğinin içerisinde yer alan, “alkollü içkilerin her ne suretle olursa olsun reklamı ve tüketicilere yönelik tanıtımı yapılamaz” ifadesi, son derece müphem bir tanımlama. Eğer ki, ceberut biçimde yorumlanırsa, bu ifade, “içki” kavramının kamusal alanda gözlerden silinmesi manasına geliyor. Buna niyet edilmiş olabilir, olmayabilir; tasarıyı hazırlayanların gerçekten ne düşündüğünü, kamuoyu olarak bilebilmemize imkân yok.

Konu da aslında, “içki”, “içenler ve içmeyenler”, “muhafazakârlar ve liberaller” meselesi de, hiç değil.

Sorun, tamamen, bu yasanın yapılış biçimi.

Konuyla ilgilenmesi gereken Sağlık Komisyonu, tasarıyı göremedi, tartışamadı bile. Değişiklik, bir“torba yasa” içerisinde, jet hızıyla Meclis’in önüne geldi.

Torba yasalar, “hızlandırılmış yasama süreci” örneklerinden.

1990’lardan beri, torba yasa veya farklı kanunları ilgilendiren değişikliklerin birarada, “ortaya karışık” biçimde milletvekillerinin önüne gelmesi sözkonusu. Torba yasaların, aslında, TBMM İç Tüzüğü’nde bir dayanağı yok.

Benim “ortaya karışık” dediğim kanunlarsa, Meclis İç Tüzüğü’nün 91. maddesine dayandırılabiliyor. Yani, her biri başlı başına ayrı değişiklikler olarak alınabilecek hukuki düzenlemeler, adeta sıkıştırılıp, sayısı 30’u geçmeyen maddeler hâlinde “istiflenip”, Genel Kurul’un önüne “postalanıyor”. Burada da, fabrikasyon usulüyle hızla yasalaştırılıyor.

Bu tarz “hızlandırılmış” uygulamalar, daha çok yasama yılının sonunda, bakanlıkların çalışma süreçlerinde aksamalar yaratan düzenleme eksikliklerini gidermek için farklı alanlardaki kanun tasarılarının birarada, “ivedilikle” oylanması şeklinde gerçekleşiyordu. Veya bütçe dönemi gibi, Meclis’in yoğun çalıştığı zamanlarda, torba yasa veya farklı yasaları ilgilendiren değişikliklerin bir arada yapılması gibi uygulamalarla...

AKP dönemindeyse, torba yasalar veya “ortaya karışık” kanunların sayısı giderek arttı.

Son 10 yılda ise, 10 bine yakın kanun maddesi, torba yasalar veya ortaya karışık uygulamalarla, hızlıca oylanarak, bazen milletvekillerinin de içeriklerini tam olarak bilemediği biçimde, yasalaştı. Milletvekilleri bile içeriği, yasanın sebep olacağı “yaşam değişikliklerini” bilemeden oylarsa, varın düşünün, sivil toplum örgütlerini, yasa değişikliği ile ilgili tarafları veya sıradan vatandaşın hâlini...

Avrupa Birliği’ni beğenin beğenmeyin, kurumsal olarak temel dayanaklarından biri, “vatandaşın yasama süreci başta, tüm siyasi/ politik süreçlerde ortak olarak görülmesi” ana fikrini savunması.

AB’nin bu yöndeki çabası, adaylık sürecinde Türkiye’ye aktarılan maddi kaynakların hemen hepsinin de başlıca hedefini oluşturuyor.

Ankara’daki bazı bürokratların da, “vatandaşın ortak” olduğu bir yasama süreci oluşturmak için son derece samimi çabaları var. 2010’da, TBMM’nin Lahey merkezli European Academy for Law and Legislation (Avrupa Yasa ve Yasama Akademisi EALL) ile ortaklaşa düzenlediği bir eğitime katılmıştım. O zaman, Belçika’da yapılması planlanan bir köprü için gerçekleştirilen “danışma süreci” üzerine uzun uzadıya konuşmuştuk.

Eğitime, Adalet Bakanlığı’ndan Meclis’in kendi içine, bürokrasiden, sivil toplumun kendisinden temsilciler katılmıştı. Üç yıl önce bunları konuşmuş, tartışmışken, yasama ve politika sürecinde, farklı kesimlerle fikir alışverişi yapılmasına ilişkin teorik çerçeve, pratikteki uygulamalarla taban tabana zıt bir portre çizdiğinin, dün acı bir şekilde bir kez daha farkına vardım. Başbakan Erdoğan’ın, “Yavuz Sultan Selim Köprüsü” için düzenlenen törende, Gezi Parkı’ndaki “düzenlemelere” yönelik,“Ne derseniz deyin, ne yaparsanız yapın, biz karar verdik” sözlerinin de çok sembolik biçimde ortaya koyduğu bir çoğunlukçu, dayatmacı anlayış var “hayatımızın gerçeklerinde”.

Yasama, karar alma süreçlerine ilişkin o kadar çok örnek var ki; “hukuki güvenliği ilkesini” ihlal eden. Yani, alınan hukuki kararın, bireyi nasıl etkileyeceğinin bilinmesi, hukukun getirmesi gereken istikrar ve “öngörülebilirliği” engelleyen...

İçişleri Bakanlığı, bir yılı aşkın süredir bir “Yardım Toplama Kanun Tasarısı Taslağı” hazırlıyor. Bu taslak, Dernekler Dairesi Başkanlığı’nın internet sitesinde yayınlandı ve 17 mayısa kadar “görüş”toplandı.

İlk başta, sene başında ilk “görüş toplandığında”, tasarı, gerçekten “yardım toplama” konusuna odaklıydı. Ancak, son aldığı şekille, 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nda da, neredeyse tepeden tırnağa değişiklikler öngörüyor.

Sözde görüş toplanıyor, ama konudan son derece etkilenecek derneklerin tasarıdan, süreçten haberi bile yok.

Köprüden “alkol meselesine”, Gezi Parkı’ndan “Yardım Toplama Kanun Tasarısına”, bu “ben yapım oldu” yaklaşımı, aslında “çoğunlukçu demokrasi” anlayışının bir sonucu. Ve AKP’ye oy verenlere de, farklı düşünme yetisi olmayan yekpare bir bütün muamelesi yapıldığı, “vatandaşın eşit bir ortak” görülmediği bir tahakküm tavrından başka bir hâl de değil bu...

oneysezin@hotmail.com

http://www.taraf.com.tr/sezin-oney/makale-biz-karar-verdik.htm