Bu yılın iç politikadaki gündem maddelerinden birinin, AKP iktidarının yeni anayasa ile dayatmaya çalışacağı “Türk usulü başkanlık” sistemi olacağı anlaşılıyor.

Başkanlık sisteminin sakıncaları üzerine kaç yıldır, kaç yazı yazdığımı bilemiyorum. Bunların Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın “Türk usulü başkanlık isterim…” demesinden çok öncelere gittiği muhakkak. Dünyanın olduğu gibi Türkiye'nin saygın siyaset bilimcileri ve anayasa hukukçuları da (bırakın “Türk usulü” olanını) genel olarak başkanlık sistemlerinin (“çift başlılığa” yol açabilme dahil) çeşitli olumsuzluklarına dikkat çekmekte. (Anayasa hukukçularımızın duayeni Prof. Dr. Ergun Özbudun'un Zaman'da 23 ve 29 Aralık 2015 günlerinde yayımlanan yazılarına bakmak yeter.)

Bunları bir kenara bırakalım. 2011'den bu yana yaşadıklarımız, bütün yetkilerin fiilen bir kişinin, Erdoğan'ın elinde toplanmasının ne denli sakıncalı olduğunu yeterince göstermedi mi? Fiili durumun anayasa ile tahkim edilmesinin ülkeyi hukuken de otokratik bir yönetim altına sokacağı hâlâ görülemiyor mu? Evet, Turgut Özal ve Süleyman Demirel de başkanlık sisteminden yana beyanlarda bulunmuşlardı; bunu askeri vesayetten kurtulmanın çaresi olarak görüyorlardı. Oysa Erdoğan'ın askeri vesayetten kurtulmak gibi bir derdi kalmadı. Aksine, her geçen gün daha iyi anlaşılıyor ki AKP iktidarı askeri vesayet yanlılarıyla, Kemalist gerek laiklik gerekse kimlik politikaları üzerinden giderek güçlenen bir ittifak kurmakta. “Çözüm süreci”nde müzakere konusu edildiği anlaşılan “özerklik,” artık “ihanet” oldu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “bir yanlışı ne kadar çok tekrar edersem, millet doğru zanneder” ilkesiyle davranıyor. Geçen yıl ortaya attığı  “Dünyanın en gelişmiş ülkeleri başkanlık sistemiyle yönetiliyor…” iddiasını geçen gün (23 Aralık) yine tekrarladı. Söz konusu değil. Kişi başına yüksek gelire sahip olmak yanında demokratik rejimi yerleştirmiş ülkeler ancak gelişmiş sayılabilir. Birkaç istisna hariç tutulursa bunlar arasında büyük çoğunluk, federal ya da bölgelere yetki devri (devolüsyon) yapmış olanlar dahil, parlamenter sistemle yönetiliyor. (Bkz. “Gelişmişlik kriteri G – 20 değil, AB'dir” başlıklı yazım, 31 Ocak 2015)

Usanmadan tekrarlarsak: Parlamenter sistem, hem demokratik standartlar açısından üstünlüğe sahip olan hükümet biçimi, hem de yönetim geleneğimizin bir parçası. Sorumsuz Cumhurbaşkanı'na çeşitli yürütme yetkileri tanıyan “Türk usulü,” 1982 modeli hükümet biçiminin parlamenter sistemden önemli ölçüde ayrıldığı muhakkak. Hükümet sisteminde yapılması gereken değişiklik, (AKP'nin 2007 seçim beyannamesinde vaad ettiği, Özbudun ve ekibinin AKP için hazırladığı anayasa taslağında öngörüldüğü gibi) Cumhurbaşkanı'nın söz konusu yetkilerden arındırılması. Muhalefet partileri başkanlık sistemine karşı. Seçmen çoğunluğu da öyle. Başkanlık sistemi ısrarının arkasında tek bir kişinin, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın öyle istemesinden başka ciddi bir gerekçe görülmüyor. Türkiye sonunda buna “evet” derse, doğrusu “pes” demekten başka çare kalmaz.

Geçen gün Başbakan Davutoğlu, başkanlık sistemine destek bağlamında, üniter devletlerin de başkanlık sistemiyle yönetilebildiğini söyledi. Yanlış değil, ama demokrasiler arasında buna örnek gösterilebilecek pek az örnek var. Erdoğan'ın verdiği örnek ise “Hitler Almanyası...” Erdoğan, geçen yıl parlamenter sistemin beşiği ülke için “İngiltere bile yarı – başkanlıktır; hakim unsur kraliçedir…” dediğinde şaşkınlık içinde kalmıştım. Şimdi de başkanlık sistemiyle yönetilen üniter ülkelere tarihin en zalim, en ırkçı diktatörlüklerinden birini, Nazi Almanyası'nı örnek gösterince, başkanlık tartışmasının bir anlamı kaldı mı diye sormaktan kendimi alamıyorum…

s.alpay@zaman.com.tr