Federal Almanya’nın Bremen eyaleti geçen ekim ayında Almanya Alevi Birlikleri Federasyonu (AABF) tarafından temsil edilen Anadolu Aleviliğine, İslam’dan ayrı, Hıristiyanlık ve Yahudilikle eşit yasal statü tanıdı. Aşağı Saksonya eyaleti de aynı şeyi yapmaya hazılanıyor.

Yaklaşık 300 bin Türkiye yurttaşının yaşadığı Avusturya geçtiğimiz yıl Avusturya Alevi İslam Cemaati’ni (AAİC) “dini cemaat” olarak tanıdı. Mecliste geçtiğimiz günlerde kabul edilen “İslam Yasası” ile Alevilerin dini hayata ilişkin hakları güvence altına alındı. Alevilerin bayram ve anma günleri resmi tatil oldu. Avusturya’da uzun süredir bulunan ve 17 binden fazla üyeye sahip dini topluluklara önce “inanç toplumu” statüsü, belirli bir süre sonra da öteki dinlerle eşit “dini cemaat” statüsü tanınıyor. “Dini cemaat” statüsüyle AAİC Alevi gençlerin din eğitimini örgütleme yetkisi kazandı. (Avusturya’da din derslerinden istek üzerine muaf tutulmak mümkün.) AAİC’den daha çok sayıda üyesi olduğunu iddia eden, Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu’na bağlı olan Avusturya Alevi Birlikleri Federasyonu da aynı statüyü elde etmek istiyor.

Viyana ve Innsbruck üniversiteleri ilahiyat fakülteleri yakınlarda AAİC’nin katkılarıyla Alevilik üzerine yüksek lisans programları başlattılar. Bu okulların mezunları okullarda Alevilik üzerine din dersi öğretmenliği yapabilecek. Yeni yasaya göre, yurt dışından (bu arada Türkiye’den) gelen din görevlileri bir yıl içinde ülkelerine dönecek. Türkiye’de İslam inancının yasal olarak devlet, Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) tekelinde olması şeklinde uygulanan ve din – devlet ayrılığı ilkesine taban tabana zıt olan türden Kemalist, otoriter laikliğe bağlı olanlar gerek Almanya’nın, gerekse Avusturya’nın aldığı önlemlere sert tepki gösteriyorlar. Bunlara göre yaptıkları, Aleviliği İslam’dan ayırarak Türkiye’de Sünnilerle Aleviler arasındaki uyumu kundaklamak amacına yönelik kötü niyetli bir siyasi girişim. DİB Başkanı Mehmet Görmez, Avusturya’nın bu düzenlemeyle “100 yıl geriye” gittiğini ileri sürdü. Görmez’e göre, “Her ülkenin kendine özgü bir İslam’ı olmaz, İslam evrenseldir ve kaynakları bellidir. Dolayısıyla din konusu mühendislik konusu değildir. Ülke yöneticilerinin oturup kendi ülkelerine özgü bir İslam oluşturma çabaları beyhude bir çaba…”  

Bu vesileyle hatırlatılması gereken noktaları şöyle sıralayabilirim: Türkiye’de 1924’ten beri uygulanmakta olan; din ile devleti ayırmayıp dini devlet tekeli ve denetimine alan; temel bir insan hakkı olan din ve vicdan özgürlüklerine çeşitli kısıtlamalar getiren türden otoriter laiklik, demokratik bir toplumla bağdaşmaz. Dinin devletten ayrılmaması, siyasi iktidarların dini toplum üzerinde baskı aracı olarak kullanmalarına zemin hazırlıyor. Kemalist vesayetçi rejim bunu yapıyordu, AKP iktidarı da bunu yapıyor. Eğer Türkiye’de demokrasi bir gün yerleşecek ise: DİB özerkleşmeli, devletle bağı kesilmeli. Din ve vicdan özgürlüğü üzerindeki tüm kısıtlamalar kalkmalı. Tüm inanç topluluklarına tüzel kişilik tanınmalı. Dini yaşamda şeffaflık ancak böyle sağlanabilir.

Bütün dinler gibi İslam’ın da çok farklı yorumları vardır. Evet, din mühendisliğe gelmez! Dini “mühendislik konusu” yapan Türkiye Cumhuriyeti’dir. Bütün Müslümanlara tek–tip, Diyanet tipi İslam inancını dayatan politikalar iflas etti. Bu dayatmalar ile ne Sünni İslam’ın farklı yorumları (tarikatlar, cemaatler, inanç–temelli toplum hareketleri), ne de Aleviliğin (İslam içi ve dışı) yorumları ortadan kalktı. Toplumda inanç grupları arasında uyumu bozmanın (“fitne”nin) esas kaynağı, farklılıkların yok sayılması, inanç gruplarına karşı ayrımcı politikalar izlenmesi. Artık bunu görün!