Yarın 10 Kasım.

Üzüntülü bir şeyler yazmam gerek.

Örneğin, Muazzez İlmiye Çığ ismini her duyduğumda çok üzülürüm.

Genç yaşta beyni burkulan bir kadının, Allah uzun ömür versin, 97 yaşında kepaze edilmesini çok üzücü bulurum.

Atatürk söyledi diye, tüm ömrünü Sümerlerin Türk olduğunu kanıtlamaya adamış bir kadın düşünün. Kolay değil, ama lütfen düşünmeye çalışın.

Normal ülkelerde böyle bir kadına nasıl davranılır?

Dalga geçen acımasız insanlar olabilir. Ama daha insancıl yaklaşım, duymazlıktan gelmek, konuyu değiştirmek, hoşgörülü bir gülümsemeyle “Haklısın nineciğim, havalar da bozdu, yağmur geliyor galiba” diyerek meseleyi geçiştirmek olur.

Bizde ne yapılır?

Kadının kitapları yayımlanır!

“Sumerlilerde Tufan, Tufan’da Türkler kitabımızdaki jeolojik buluntulara ve Sumer-Türk efsanelerine dayanarak.. Sumerlilerin Türklerin bir kolu olduğunu ve Asya’dan göç ettiklerini kanıtlamaya çalışarak Atatürk’ün bu konuda açtığı yolda büyük bir ilerleme yaparak sonuca yaklaştığımızı söyleyebiliriz.”

Lütfen yanlış anlamayın, bu alıntıda adı geçen kitap ve alıntının alındığı Atatürk ve Sumerliler kitabı 1930’ların çılgın Türk yıllarında değil, 2009’da yayımlanmış!

Başka ne yapılır bizde?

Bizzat kendi kitabında belirtilmiş:

“Muazzez İlmiye Çığ’a İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kurulu’nun 13 Nisan 2000 tarihli teklifi ile Üniversite Senatosu’nun 4 Mayıs 2000 tarihli oturumunda Fahri Doktora unvanı verilmiştir.”

Belli ki, Orta Asya Türkçesinde ve dolayısıyla Sümer dilinde “üniversite” kelimesi “bilimle ilgisiz yalakalıklar yapılan yer” anlamına geliyor.

Zavallı Muazzez Hanım’ı düşünürken aklıma lise sosyoloji hocam Medoş geldi.

Klanlardan imparatorluklara kadar insan topluluklarının özelliklerini anlattıktan sonra soruyor Medoş:

“Çin İmparatorluğu ile Habeş İmparatorluğu arasındaki farklar nelerdir?”

Mehmet Öngün yavaşça elini kaldırıyor:

“Biri Asya’dadır, biri Afrika’da, hocam.”

Bir kahkaha tufanı kopuyor, haftalardır zaten bizden bezmiş olan Medoş ağlamak üzere, sırtını dönüp sınıftan çıkıyor.

On yıl sonra, doktoramın ilk yılı, Beyazıt Kütüphanesi’nde eski dergileri karıştırıyor, tarım sektöründe küçük aile işletmeleri üzerine alan araştırmaları arıyorum.

Yurt ve Dünya dergilerinde Mediha Berkes imzalı, 1940’larda yazılmış bir dizi yazı ilgimi çekiyor: “Polatlı köylerinde palamut üretimi.” Besbelli bir doktora çalışmasının ürünleri. Çok parlak yazılar.

Aklımın bir köşesinde bir şeyler kımıldanmaya başlıyor.

Bizim Medoş, Mediha Esenel, bir zamanlar ünlü bir profesörle evliydi diye duymamış mıydık? Boratav’larla, Boran’larla birlikte 1940’ların sonlarında ayağı kaydırılıp İstanbul Üniversitesi’nden uzaklaştırılan profesörün adı Niyazi Berkes değil mi? Mediha Berkes bizim Medoş olmasın?

Eve döndüm, telefon rehberinden numarasını buldum.

“Hocam, hatırlamıyorsunuzdur ama, ben Roni Margulies, 72 mezunu.”

“Hatırlamaz mıyım?” dedi ve “Margulies adlı kaç öğrencim olabilir?” dememe inceliğini gösterdi.

“Doktoram için Yurt ve Dünya dergilerini incelerken yazılarınızı okudum. Zamanınız olursa, gelip sizi görebilir, sorular sorabilir miyim?”

“Roni, telefonda sor, cevaplarım. Ama n’olur o kadarıyla kalsın. O yıllar hakkında konuşmak istemiyorum.”

Bense Polatlı köyleri hakkında değil, o yıllar hakkında konuşmak istiyordum asıl. Baştan savma sorular sordum, vedalaştık.

Yirmi yıl geçti. Medoş’un Geç Kalmış Kitap adlı bir kitabı çıktı. Hemen aldım.

Çok severdim Medoş’u. Ve acırdım. Parlak bir geleceğe adım atmak üzereyken siyasî nedenlerle ayağı kaydırılmış ve hayatını bizim gibi şımarık ve acımasız çocuklara gereksiz bir ders vermekle geçirmiş bir kadın.

Yazdığı kitapta bunları okuyacağımı umuyordum.

Hayır. Kitabın en çarpıcı yanı, sınırsız bir Atatürk tapınmasıydı. Gençliğinde Atatürk’ü gördüğü an, hayatının zirve noktasıydı!

O kuşağın kadınlarını anlıyorum. Önlerinin açılmasını Atatürk’e borçlu olduklarını düşünüyorlar.

Ama iki şeyi hiç anlayamıyorum.

Kadınların kurtuluşu bir erkeğin kurduğu diktatörlüğe nasıl bağlı olabiliyor? Astığı astık kestiği kestik bir erkeğe ömürleri boyunca tapınmak kadınları nasıl özgürleştirmiş oluyor?

Bir de, o kuşak neyse ne, benzer kadınların 2011 yılında hâlâ aramızda yaşıyor olmasını anlamakta zorlanıyorum.

ronmargulies@btinternet.com