Bu yıl Türkiye’nin evsahipliğini yaptığı G20 Liderler Zirvesi’nin 27 maddelik sonuç bildirgesi, sivil toplum açısından G20’nin iklim değişikliğiyle mücadele kararlılığı konusunda tam bir hayal kırıklığı yarattı. Dünyanın en büyük 20 ekonomisini oluşturan G20’den açık, net, adil bir kararlılık mesajının gelmesi, 30 Kasım- 11 Aralık tarihlerinde Paris’te yapılacak COP21 (BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 21. Taraflar Konferansı) öncesi önemli bir fırsat olarak değerlendiriliyordu.

Beyrut ve Paris’teki katliamların hemen ardından G20 gündeminin güvenlik odaklı olması son derece doğal ancak, şiddetin giderek artmasının, iklim değişikliği, yoksulluk, çatışma ve göç/ mülteci krizlerini derinleştirerek, içinden çıkılmaz bir hâle sokacağını da görmek gerekiyor.

COP21’de sera gazı emisyonları konusunda önemli taahhütler vermesi beklenen G20 ülkelerinin enerji verimliliği, yenilenebilir enerji ve iklim değişikliği ile mücadele alanlarındaki önemli bağlantıyı ne derecede dikkate alacakları üzerine şüpheler vardı. Nitekim onlar da şüpheleri boşa çıkarmadı, bu tarihî fırsatı değerlendirmedi.

G20 Liderler Zirvesi’nden tüm dünyayı etkisi altına alan iklim değişikliğiyle mücadeleden kararlılık mesajının çıkması neden önemliydi?

• G20 ülkeleri, dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisini oluşturuyor.
• Bu ülkeler dünya ekonomisinin yüzde 85’ine, küresel ticaretin ise yüzde 75’ine hâkim.
• Bu devasa ekonomik büyüklüğe sahip ülkeler, aynı zamanda dünyadaki enerji talebinin yüzde 75’inden, fosil yakıta dayalı enerjilerden kaynaklı sera gazı emisyonlarının yüzde 80’inden sorumlu.
• G20 ülkelerinin fosil yakıt sübvansiyonlarına yıllık ayırdığı miktar 452 milyar doları geçiyor.

Zirve öncesinde ulusal ve uluslararası iklim hareketlerinin parçası olan sivil toplum kuruluşları, G20 liderlerinden dört açık talepte bulundu:

• Kömür ve diğer fosil yakıtlara verilen tüm teşviklerin devreden çıkarılması.
• İklim değişikliğinin etkileri ve bunlarla mücadele için ortaya konan politika ve uygulamalara ilişkin finansal risklerin ortadan kaldırılması, G20’nin tüm harcamaların küresel iklim taahhütleriyle uyumluluğunu sağlayacak bir dayanıklılık testinden geçirilmesi için 2018’e kadar net bir plan ortaya koyması.
• G20 liderlerinin uzun vadeli bir emisyon azaltım hedefi ortaya koyması ve iddialı emisyon azaltım mekanizmalarına açık ve net olarak desteklerini ifade etmesi.
• Türkiye’deki kömürle çalışan termik santrallerin genişletilmesine, yeni santral ve kömür madenlerinin açılmasına yönelik tüm yatırım planlarının acilen son bulması.

G20 ise bildirgede, “Gaz piyasaları da dâhil olmak üzere, şeffaf, rekabetçi ve iyi işleyen enerji piyasalarını teşvik etmeye devam edeceğiz” cümlesiyle aslında “biz bildiğimizi okumayı sürdüreceğiz” dedi.

G20 liderleri, COP21 öncesi ne fosil yakıt sübvansiyonlarının devre dışı bırakılması için net bir tarih koydu, ne de fosil yakıt projelerine yapılan yatırımların sona erdirilmesi yönünde bir mesaj verdi. G20 ülkeleri, 2009’da Pittsburgh’daki zirvede fosil yakıt teşviklerinin kaldırılmasına karar vermişti. Bu G20’den bu taahhüdün yerine getirilmesiyle ilgili biri eylem planı da çıkmadı.

Özetle, G20 ülkeleri, iklim değişikliğiyle ilgili mücadele gündemini Paris’te COP21’e erteleyerek topu taca attı. Elbette, bu G20 ülkelerinin dünyayı kirletme sorumluluğunun ortadan kalktığı anlamına gelmiyor.

İklim değişikliğiyle ilgili sorunları gündeme almadıkları için çevre aktivistleri, G20’nin geçen yılki evsahibi Avustralya Başbakanı Tony Abbott’ı ve diğer liderleri, başlarını devekuşu gibi kuma sokarak protesto etmişti. Geçen yıldan bu yana pek bir değişim yok. Türkiye’nin de bu konuları gündemde tutacak hassasiyeti ve basireti olmadığını biliyoruz.

Dünyanın aşırı iklim olayları, yoksulluk, çatışma ve göçlerle nasıl bir sınanmadan geçtiğinin farkında olmayan G20’nin mesajı bu yıl da aynıydı, yani başları kuma gömmeye devam.

pelincengiz@gmail.com