Türkiye’de bir zamanlar doğalgaz santralleri, petrol işleme tesisleri, kömürlü termik santraller kurulması için lobi yapanlar vardı, şimdilerde ise onların yerini nükleer enerji lobileri aldı. Kabul etmek lazım ki, nükleer lobi Fukushima felaketi sonrası küresel anlamda kaybettiği itibarı yeniden inşa etmek için Türkiye gibi hem elverişli hem de olumlu bir ortamdan daha iyisini bulamazdı, bulamadı da...

Nükleer endüstri Çernobil sonrası gerileme yaşadı ancak, “arkaik Sovyet teknolojisinin sebep olduğu bir kaza” argümanıyla tekrar palazlandı. Bu felaketin sebep olduğu yüzlerce yıl sürecek ölümcül radyasyon etkisi, nükleer santralin bulunduğu kentin bugün bile görenleri ürperten terk edilmiş hâli, zamanla unutulmaya yüz tuttu. 2000’lerde yeni santral kurma planlarının genişletildiği dönemlerin ardından nükleer endüstri, 2011’deki Fukushima ile yeni bir şok dalgası yaşadı.

Kazayla birlikte toplumların nükleer karşıtlığı hızla yükseldi, sivil toplumun tepkisini gözardı edemeyen pek çok ülke radikal kararlar almak zorunda kaldı, kapatma kararları art arda gelirken, yeni santral planlarından vazgeçildi. Nükleer endüstrinin “rönesans” diye tanımladığı dönemlerden artık duraklamaya girdiği yıllarda, “yıkılmadık ayaktayız” diyebilmek için yeni pazarlara ihtiyacı vardı ki, Türkiye bu lobilerin imdadına hızır gibi yetişti. Dünyadaki gelişmelerin tam tersi hareket eden Türkiye, peş peşe Mersin Akkuyu için Ruslarla, Sinop İnceburun için Japon-Fransız konsorsiyumu ile anlaşmalara imza attı.

Epeydir sessiz ve derinden ilerleyen nükleer endüstri tüccarları, medyada dört koldan nükleer enerjinin erdemleri üzerine hummalı bir kampanya yürütüyor. Enerji Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yanı sıra PDK, EÜAŞ, TAEK ve AFAD himayesinde organize edilen, Akkuyu NGS’nin sponsor olduğu 30-31 Mayıs’ta yapılacak Nükleer Santraller Zirvesi’nin sloganı da şaka gibi: “Be Clean, Go Green, Grow Up.”

Zirvenin düzenleyicilerinden biri Nükleer Mühendisler Derneği. Diğeri Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği. Bu dernek hem nükleer enerji işlerine bakıyor, hem kuraklık ve çölleşme sempozyumu düzenliyor, hem de temiz kömür forumu yapıyor. Her türlü nabza göre şerbet çeşidini bulma imkânınız mevcut yani...

Zirvenin amacı, iki nükleer santralin yapımında yerli firmaların rolünü artırmak, devamında bu şirketlerin Ortadoğu’da yapılacak santrallerde de iş almasının önünü açmak. Özetle, Türk şirketlerine yeni bir kapı açmak kisvesi altında nükleer propagandasının yapılacağı bir zirve.

Yeri gelmişken, şu birkaç hatırlatmayı yapmak isterim. Gerek Rus Rosatom şirketince Mersin’e yapacağı VVER-1200 gerekse Sinop için Japon Mitsubishi ile Fransız Areva’nın kuracağı Atmea1 modelleri dünyanın hiçbir yerinde denenmedi. Rusların VVER-1200 modeli AB Nükleer Güvenlik Yönetmeliği’ne uymadığı için sertifika ve lisans alamadı. Bu modelin inşası aslında ilk olarak Bulgaristan’ın Belene kentinde başlatıldı ancak, Bulgar hükümeti bu santralin inşasını birkaç yıl önce iptal etti. O dönemde santralin inşası için gerekli malzemenin yüzde 80’i Rusya’dan getirilmişti. Dolayısıyla, Türkiye nükleer endüstrinin dünyadaki yeni deneme tahtası olurken, sanki Türk şirketlerine yeni bir sanayi alanı açılıyormuş gibi gerçekliği olmayan bir algı yaratılıyor. Nükleer santrallerin çok büyük istihdam yaratacağı şeklindeki sanal algının bir benzeri gibi.

Nükleer ne ucuz, ne temiz, ne güvenli, ne sürdürülebilir vasıflara sahip. Üstelik istihdama ve ekonomiye katkısı da sanıldığı gibi değil. Ve hâlâ bu nükleer tüccarlarının kandırmacalarından Türkiye’yi kurtarmak için vakit var...

pelincengiz@gmail.com