Hıristiyanlıkta yedi büyük günah kibir, açgözlülük, şehvet düşkünlüğü, kıskançlık, oburluk, öfke ve tembellik olarak sıralanır. Vatikan altı yıl önce günah duygusunun giderek önemsizleşmesi üzerine yedi yeni ölümcül günahı şöyle listeledi: Genetik modifikasyon, insanlar üzerinde deney yapmak, sosyal adaletsizliğe yol açmak, fakirliğe neden olmak, zenginlikle gösteriş yapmak, uyuşturucu kullanmak ve çevre kirliliğine yol açmak.

Bahsedeceğim ise bilinen yedi günahtan farklı, başka yedi günah. Bunlar insanın doğaya karşı işlediği günahlar. Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nin Doğa Hakları Çalışma Grubu’nun “Doğanın da Hakları Var” kampanyası, bu yedi günah üzerine kurulu. Kampanya, doğadaki her bir varlığın tıpkı insan gibi varlığını sürdürme ve sağlıklı bir ortamda yaşama hakkına sahip olduğuna ilişkin farkındalık yaratmaya çalışıyor.

Kampanyanın hakları ihlal edilen canlılar adına sözcüsü, mega projeler için kesilen Kuzey Ormanları’ndaki yaşam alanını terk etmek zorunda kalan Susam adlı su samuru. Susam, insanın doğaya karşı işlediği günahları yedi başlıkta anlatıyor: Tohum, toprak, türler, orman, hava/ iklim, su ve denizler...

İlk günah Tohum. Anadolu’da 10 binden fazla bitki türü var, 3000’den fazlası endemik. Anadolu buğday, arpa, çavdar, yulaf, nohut ve mercimeğin gen merkezi. Urfa Karacadağ’da 12 bin yıl önce ilk tarım yapılmış. 60 yıl önce Türkiye’de sadece yerli buğday ekilirken, şimdi bu oran yüzde 5. Dünyada tarımsal genetik çeşitliliğin yüzde 75’i yok olmuş durumda.

İkinci günah Toprak, bir gram toprakta milyonlarca canlı var, hepsi ekosistem için önemli. Toprağın ilk 10 santimlik tabakası, insan ve diğer canlılar için gerekli besini sağlıyor. Türkiye’de toprakların sadece yüzde 4’ü korunuyor, yüzde 86’sı erozyon tehdidi altında. Erozyonla 220 milyon ton verimli toprak kaybediliyor.

Türler’e baktığımızda, Karadeniz’de 55 yıl önce bulunan 52 balık çeşidinin 26’sı artık yok. Marmara’daki 143 deniz canlısı türü, avlanma sebebiyle yok olmuş. Dünyadaki kuş türlerinin yüzde 12,5’i, memelilerin yüzde 25’i, deniz kaplumbağası türlerinin yüzde 86’sı yok olma tehdidi altında.

Orman başlığına göre, Türkiye’deki dokuz orman alanı, Avrupa’da biyolojik çeşitlilikbakımından önemli ve acil olarak korunması gereken 100 sıcak nokta arasında. Kuzey Ormanları da bu alanlardan biri. Türkiye’deki ormanların sadece yüzde 2’si korunabilmiş. 

Hava\ iklimde de durum aynı. Türkiye’de hava sıcaklığı 1976’dan beri bir derece artarken, son100 yılda yeryüzünün sıcaklığı 0.85 derece yükseldi. Fosil yakıtlar kaynaklı sera gazı emisyonları böyle devam ederse, sıcaklık yüzyıl sonuna doğru 4,5 derece artacak. 2030’da Türkiye’de yağış miktarı bugüne kıyasla kışın yüzde 10, yazın yüzde 5-15 daha düşük olacak. 

Su ile ilgili günahlar da az değil. Türkiye’deki 1327 sulak alanın 135’i Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alan ve bu alanların yarısı son 50 yılda kayboldu. Ramsar Sözleşmesi kapsamındaki 14 sulak alan her gün kirletiliyor, akarsular HES’lere karşı varolma savaşı veriyor. Türkiye’de son 40 yılda 1,3 milyon hektar sulak alan kurutuldu ve tahrip edildi. Türkiye gelecek 25 yılda şu anki su ihtiyacının üç katına ihtiyaç duyacak.

Son günah Denizler. Denizlere yüzde 50’si plastik olmak üzere saatte 675 bin kilogram çöp atılıyor, her yıl 450 milyar metreküp arıtılmamış çöp bırakılıyor. Denizdeki çöplerle her yıl bir milyondan fazla deniz canlısı ölüyor.

İnsanın kontrolüne almaya çalıştığı, binlerce türün yaşam alanını yok ettiği ekosistem artık alarm veriyor. Bugüne kadar doğaya karşı yeterince günah işledik. Yapılacak tek şey, doğanın da hakları olduğunu kabul etmek yoksa bu dünyada cehennemden kaçış yok...

pelincengiz@gmail.com