Gezi Parkı merkezli olarak başlayan bu yeniliği ve muhalifliği anlayabilmek için yeni bir zihnî yaklaşım gerekiyor. Bunu zamanın ruhunu anlayamayan, geleneksel, içi boşalmış, modası geçmiş fikriyatla ya da ideolojilerle açıklamaya çalışmaktan vazgeçmek öncelikli prensip olmalı. Burada, bu fiili eylemliliği bitirmek için “haydi artık herkes evine” demek yerine somut ve öncelikli taleplerin etrafında müzakere sürecinin başlatılması esas alınmalı. Geçen hafta Bilgi Üniversitesi tarafından yapılan Gezi Parkı ile ilgili kamuoyu yoklamasında, katılımcıların yüzde 53,7’si daha önce hiçbir kitlesel eyleme katılmadığını, yüzde 70’i kendini hiçbir siyasi partiye yakın hissetmediğini söylerken, yüzde 92,4’ü de Başbakan Erdoğan’ın otoriter tavrının protestolara katılmasında etkili olduğunu belirtiyordu. Bir kere sokağa çıktıktan sonra bu kitlelerin tekrar eve girebilmesini sağlamak için müzakere masalarında çok iyi argümanlarınızın olması gerekiyor. 

Bu aşamada, artık Gezi Parkı ve çevresine yapılmak istenen yeni betonlaşma hamlesine karşı oluşan direniş, Türkiye’nin son 10 küsur yıllık had safhada kalkınmacı neoliberal talan ekonomisi karşısında gerçekleştirilmiş en büyük eylem olarak sembolleşmiş durumda. Kentlerin dokularıyla oynayan, doğaya, tarihe geri dönülmez tahribat veren, tüm Türkiye’yi dev bir şantiyeye dönüştüren tek adam keyfiliğindeki projelerinin Gezi Parkı ile sınırlı olmadığını hepimiz gayet iyi biliyoruz. Bunun gibi başta İstanbul’da olmak üzere Türkiye’de hemen bir çırpıda sayabileceğimiz onlarcası var. TBMM’de bir gece operasyonuyla ÇED’sizleştirilen (Çevresel Etki Değerlendirme) Kanal İstanbul, üçüncü köprü,üçüncü havalimanı, nükleer santraller gibi dev projelerin yanında Emek Sineması, İnönü Stadı, Hayrettin İskelesi, AKM, Tarlabaşı’nı sayarken, devlet tarafından korunması gerekirken sermayeye peşkeş çekmeye hazırlanılan doğal varlıkları, SİT alanlarını unutmamak gerek. Tüm bunların temelinde ortak bir kabulle herhangi bir sebeple ekosistem içinde önemli bir doğal varlık olarak müştereken korunması gereken alanların devlet eliyle “özel mülk” hâline getirilmesi yukarıda bahsettiğim aynı keyfiyetin uzantısı olarak karşımıza çıkıyor.

Türkiye, doğal varlıkları talan ederek, inşaat ve betonlaşma üzerine kurulu yeni bir kalkınmacı ekonomik modele kilitlenmiş durumda. Bu ekonomik modelin tercih edilmesinin bilinçliliğinin yanı sıra cari açık, sanayinin üretim yapısından kaynaklanan sorunlar, ihracat/ithalat dengesi ya da küresel krizin etkileri gibi pek çok nedeni var. Buna bir de ÇED süreçlerinden muaf tutulan, hukuku hiçe sayan, denetimden, şeffaflıktan ve müzakereden uzak tek adam iktidarının “çılgın projecilik” ısrarı eklenince, makulü konuşmak zorlaşıyor. Demokrasilerde, bu derece güç temerküzü, bu kadar denetimsizlik ve hukuksuzluk, en iyi niyetli yönetimler iktidarda olsa bile tehlikelidir.

Bu noktada, Politik Ekoloji çalışma grubu tarafından tüm Türkiye’deki çevre ihtilafları biraraya getirilerek, bir “Çevre Direniş Atlası” oluşturuldu. Bir Türkiye haritası üzerinde çevre ihtilaflarının kategorilere ayrıldığı listede, şu anda tesbit edilen 88 çevre sorunu mevcut. Çalışmanın zamanlaması, Gezi Parkı direnişinin yalnız olmadığını, Türkiye’de daha pek çok çevre ve doğa sorunu olduğunu göstermesi açısından da çok iyi. Gezi Parkı, temelinde bir ekoloji mücadelesi olarak başladı, flama, bayrak, slogan heyecanı bittikten sonra yine bir doğa koruma hareketi olarak devam etmesini isteyenler azımsanmayacak sayıda. Türkiye’de çevre direnişi için bu bir milat olarak kabul edilebilir. Gezi Parkı direnişinin bu yüzünü hiç önemsemeyip, orada beğenmediğiniz siyasi gruplar da var diye burun kıvıranlardansanız, madalyonun bir de bu yüzüne bakmanızı tavsiye ederim.

pelincengiz@gmail.com