Hükümetin inşaat odaklı kalkınma modelinin ajandasına üçüncü nükleer santralin yerli olabileceği sakızı eklendi. Kaba inşaatı yapabileceğimizden şüphe yok. Kaldı ki o bile belli bir teknik gerektiriyordur. Nükleer teknoloji ise ayrı konu. Başbakan, mühendisleri yetiştirmeye başladığımızı müjdeledi ya gerisi kolay.

İki yıldan önce üçüncü nükleer santralin yapılacağı bölgeyle ilgili spekülasyon olmayacağı söylense de, şimdiden İğneada’nın yanısıra Akçakoca’nın ismi kulislerde konuşulmaya başlanmış bile. Hemkentsel dönüşümle hem üçüncü köprü ve üçüncü havalimanıyla ve de Kanal İstanbul ile entegre olması açısından aslında İstanbul’un göbeği en iyi adres olur ama kendileri daha iyi bilirler tabii. Ayrıca, hükümet ve yandaşları, “ne yani nükleer santralde kaza olabilir diye nükleer santral mi yapmayacağız, marjinaller istemiyor diye ülke geri mi kalsın” diyebilir, kendi açılarından haklılardır da... Ancak, Türkiye şimdilerde resmî ideolojinin prangasını kırıyor, memlekette barış rüzgârları esiyor, tarihiyle yüzleşiyor ve Kürt realitesini tanıyor diye, iktidarın, gelişmiş ülkelerde tozlu raflarda duran ekonomik kalkınma modeli eleştiriden azade değil. 

Defalarca yazdık ama yine tekrarlayalım. Nükleer ne ucuz, ne temiz ne de sürdürülebilir bir enerji türüdür. Kuracağınız santrallerde tahmini 25-30 yıl boyunca sürdürülebilir şekilde elektrik enerjisi sağladığınızı farz etsek bile, dünyadaki Fukushima sonrası nükleer karşıtlığını alaya almanıza, bazı şirketlere avantajlar sağlamanıza, dünyada hiç denenmemiş reaktörleri ülkeye inşa etmenize, nükleer atıkları ne yapacağınıza, bunun maliyetini nasıl karşılayacağınıza, sökümü nasıl gerçekleştirileceğinize yönelik, kimse “hayırdır ne bu gözü kapalı nükleercilik” demesin mi? Enerjide dışa bağımlılığı azaltıp maliyetleri aşağı çekmekten bahsedenlere kimse bunun ulusal çıkarlarla bağlantısı nerede diye sormasın mı? Nükleer kazaların canlı sağlığına ve çevreye yönelik olumsuz etkileri sonucu milyonlarca canlının ve geniş coğrafyaların etkileniyor oluşunun uçak kazalarıyla kıyaslanmasına kimse ses çıkarmasın mı?

Bu soruları çoğaltmak pekâlâ mümkün. Ancak, genel itibariyle nükleer santral yapma kararı ekonomik değil tamamen siyasi bir karardır. Fukushima sonrası gelen ulusüstü toplumsal baskıya pek çok devletin nasıl gözünü kapamayıp/ kapayamayıp nükleer santrallerini devreden çıkarma hedefleri koymak zorunda kalması siyasi bir kararsa, bunları yeniden devreye almak ya da yenilerini kurmak istemek de yine siyasi kararlardır. Hemen hemen tüm nükleer şirketlerin devletlere ait şirketler olması ve bu şirketlerin kâr garantisi olmadan bir projeye adım atmıyor oluşu da zaten, nükleerde alınan kararların politik oluşunun başka bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor.

Nükleer santral demek sadece teknolojiye, know-how’a sahip olmak demek değil, en başta sorumluluk almak ve o sorumluluğun bilincinde olmak demek, nükleer santral için gerekli yan sanayileri oluşturmak, devletteki gibi kadrolaşmadan vasıflı işgücü çalıştırmak, gelecek nesillerin yaşamına ipotek koymamak demek. İktidar olarak bu ağır sorumluluğu almaya hazır mısınız? Sadece demeçlerde irade beyanından bahsetmek bunun için yeterli değil...

Bugün Türkiye’nin pek çok kentinde giderek artan talandan, doğa tahribatından bahsediyorsak, bunda iktidarın payının büyük olduğunu söylemek abartı değil. Muhafazakâr iktidar, hiçbir şeyi muhafaza etmeyen neoliberal kalkınmacı ekonomik gelişme modeline saplantılı şekilde bağlı. Bu saplantı da karşımıza kimi zaman kentsel dönüşüm kimi zaman yoktan var edilecek nükleer santral, HES ve termik santral kimi zamansa alışveriş merkezleri, konut projeleri gibi dev inşaat projeleri olarak çıkıyor.

pelincengiz@gmail.com