Hani şu 13. yüzyılın meşhur isyankâr kahramanı, krala meydan okuyan, yozlaşmaya karşı çıkan, yoksulların hakkını varsıllara karşı savunan, “zenginden alıp fakire veren” adam, Robin Hood var ya, işte o geri döndü. Küresel kriz bize modern zamanların Robin Hoodlarının da olabileceğini gösterirken, aynı zamanda yüzyıllar öncesinin yöntemlerinin hâlâ geçerli olabileceğine de işaret ediyor. ABD Başkanı Barack Obama siyasilerden iş dünyasına kadar pek çok kesimden kişiyle mali uçuruma çözüm bulmak ve zenginlere yeni ek vergi getirmek için bu hafta görüşmeler yapadursun, sistem kendi içinde müthiş yaratıcı yöntemler geliştirmeye ve bunu etkin şekilde kullanmaya başlıyor.

Kim bu modern zamanların Robin Hoodları diye merak edecek olursanız söyleyelim, onlara aslında gayet aşinasınız. Geçen yıl sonbahar aylarında ilk kez ABD’de seslerini duyuran, ondan sonraki süreçte dalga dalga dünyanın farklı noktalarına yayılan ve Occupy Wall Street eylemleriyle adlarından sık sık söz ettiren, “Biz çoğunluğuz, yüzde 99’uz” diyenler...

Daha eşitlikçi daha yaşanabilir bir dünya özlemiyle yola çıkan, lidersiz, kararlı, gözü pek, küresel adalet ve vicdan peşindeki bu insanların hareketinin başlangıcı bir web sitesiydi aslında. Mesajlarını, duyurularını oradan yaydılar, örgütlenmelerini bu site üzerinden gerçekleştirdiler. Geçen bir yıllık sürede, mevcut gidişata “dur” demenin dışında Occupy Wall Street hareketinin, kapitalizmin en sağlam kalelerinden biri olan ABD’deki yeni icraatı, borç satın almak, insanları tefecilerin elinden kurtarmak ve daha sonra satın aldıkları o borcu tamamen silmek. ABD’de geri ödenmesinde sorun olan borçları, kurumların ya da bireylerin satın alması mümkün. Bugüne kadar borçları satın alanlar, suçluların başlarına koyulan ödüller misali borcun miktarı neyse onu tahsil etmek için insanların kâbusu oluyorlardı. Occupy Wall Street hareketi bu tefecilik sistemini içinden oymak üzere yola çıkmış. Hareketin başlattığı bu borç satın alma girişimine “Rolling Jubilee” adı verilmiş. Sistem yine http://rollingjubilee.org internet sitesi üzerinden toplanan bağışlarla işliyor.

Sitede yer alan bilgilere göre, ABD’de hanehalklarının yüzde 77,5’i borç sarmalı içinde. Halkın yüzde 62’si sağlık harcamalarını yerine getiremediği için iflas noktasında. Öğrenci kredileri ise patlamış durumda. Öğrenim kredilerinin miktarı bir trilyon dolara dayanmış. Borçlu insanların yüzde 40’ı yaşayabilmek için gıda, sağlık ve eğitim gibi en basit ihtiyaçlarını dahi kredi kartlarıyla yapmak zorunda kalıyor. 

ABD’de özellikle gençler arasında borçluluk düzeyinde hızlı artış yaşanıyor.

Rolling Jubilee girişimi çerçevesinde, iflas etmiş ya da ödemelerini zamanında gerçekleştirememiş bireylerin öğrenci kredileri veya sağlık ödemeleri gibi sorunlu borçları, en ucuz fiyattan satın alınarak rastgele siliniyor. Deneme amaçlı olarak yapılan ilk uygulama çerçevesinde 500 dolara 14 bin dolarlık borç satın alan Occupy Wall Street hareketi, bu borçların tümünü sildi. Proje tam anlamıyla faaliyete ise 15 kasım perşembe günü başlayacak. Girişimi tanıtan kısa filmde 50 bin dolar bağışla bir milyon dolar tutarında borç satın alıp silmenin mümkün olduğu vurgulanıyor.

Bu yazının yazıldığı saatlerde toplanan paranın miktarı 109 bin 507 dolardı. Toplanan para miktarı arttıkça, toplamda kurtarılacak borç miktarı da artıyor. Mesela, şimdiki hedef iki milyon 194 bin dolar. Grup, yine kampanya yararına perşembe günü için New York’ta bir canlı müzik etkinliği hazırlığı yapıyor.

Projenin organizatörlerinden biri olan David Rees, “Bu basit ve etkili yolla insanların ağır borç yüklerinden kurtarıp, onların daha üretken, mutlu ve sağlıklı olabilmelerini sağlıyoruz” diyor. Şu anda proje uzmanlara göre mevzuat açısından uygulanabilir duruyor, yasal olarak önlerinde bir sorun yok. Ancak, bankaların bir zaman sonra buna yanaşmayacağını düşünenler de var. Eninde sonunda, uygulamanın önümüzdeki günlerde nasıl yürüyebileceğini göreceğiz.

2007’nin ortalarında başlayıp günümüze kadar gelen, hâlâ kalıcı çözüm bekleyen mevcut krizin, sıradan bir yol kazası olmadığı ve bir sistem krizi olduğu ortada. Temelinde kamu yararı taşımayan finansal sistem araçlarının açgözlülüğü ve iktidarların aymazlığı, “American dream”in sonunu çoktan getirdi. Bankaların, şirketlerin ve topyekûn sistemin kurtarılması için beş yıldır milyarlarca dolar akıtıldı durdu. Fakat bu paralar bireyin haklarını gözetecek şekilde değil fedakârlığı hep halktan bekleyen şekilde işledi. Artık toplumlar bildiğiniz gibi değil, korumak için didindiğiniz sistemi şimdi size silah olarak kullanıyor...

pelincengiz@gmail.com