Hükümetimiz... Ama yazıya bu kelime ile başlamak galiba çok doğru değil...

“Başbakanımız” diyelim... Sudan’la yakın olmaya acaba niçin bu kadar önem veriyor? Taraf salı günü bu konuya epey yer ayırmıştı.

Sudan’ın kendisi mi bu “muhabbet”in kaynağı?

Yüzölçümü bakımından Sudan, Afrika kıtasının en büyük ülkesi. İki buçuk milyon kilometrekareyi aşan bir alanı kaplıyor. Ama bu “büyüklük” ülkenin başka düzeylerinde kendini göstermiyor. Bayağı yoksul bir toplum.

Doğal kaynak olarak Sudan kayda değer bir zenginliğe sahip değil. Bir miktar petrol üretiyor ama sadece bir miktar. Ekonomisinde ezici ağırlık tarım sektöründe. Hayvancılığın payı büyük ama yalnız “ekonomi”de değil, bir takım siyasi gerilim ve çatışmaların altında da hayvancılık ile ilgili sorunlar yatıyor.

Uzun lafın kısası, Sudan ekonomisi öyle göz kamaştıran potansiyellere sahip değil. Çok zaman, çetrefil siyasi ittifakların kurulmasında böyle ekonomik çıkar hesaplarının payı bulunur ama Sudan’da böyle bir potansiyel göremiyorum.

Ekonomisinin zayıflığına karşılık, siyasi bakımdan bir hayli sorunlu bir ülke Sudan. Afrika toplumlarının pek çoğunda olduğu gibi burada da homojen bir nüfus yok ve bu durum çeşitli çatışmalara yol açabiliyor.

Adı Arapların verdiği “Bilâdü’s-Sudan”dan geliyor. Bunun anlamı “Siyahlar Beldesi.” Demek ki Araplar burayı Siyah Afrika’nın başladığı yer olarak görmüşler. Çok eskiden beri, örneğin Roma İmparatorluğu zamanında da, siyahi köleler bu bölgeden tedarik edilirdi. Nübye (Nubia) bu ticaretin kaynağıydı. Buradan başlayan çöl kıtayı boydan boya geçer, Büyük Sahra ile birleşir. Bunun kuzeyinde Arap ve Berberiler, güneyinde çeşitli siyah topluluklar yer alır. Sudan’da önemli ve etkili bir Arap varlığı bulunuyor. Güneye indikçe Arap kalmıyor ve Hıristiyan nüfus artıyor. Burada Sudan’dan ayrılmak için yıllardır savaşan insanlar var. Darfur da bir başka çıban başı. Hayvan otlatma sorunları çatışma nedeni oluyor. Dolayısıyla, şöyle 10, 20 yıl içinde Sudan birkaç yeni devlet çıkarabilir. Güney Sudan Cumhuriyeti geçen yıl bugünlerde kuruldu zaten ve dünyanın en genç devleti olarak var oluyor. Ama pek rahat var olduğu da söylenemez; hem kuzeyde çözülmemiş sorunları var, hem de kendi içinde sorunları. Yoksulluk da burada daha yoğun.

Sudan’ın başında bir süreden beri eski asker (ve ilkin bir darbeyle iktidara gelmiş olan) Ömer el- Beşir bulunuyor, Numeyri’den beri “Şeriat” ine çıka devam ediyor. Bunlar olabilir mi bizim Başbakanımız’ın gözünde Sudan’ı sevimli kılan?

Ömer el-Beşir ve onun siyasi rakibi, Ulusal İslami Cephe’nin önderi Turabi?

Bilemeyeceğim, ama herhalde Sudan’ın “demokratik rejimi” değildir, çünkü öyle bir şey yok.

Ömer el-Beşir özellikle Darfur’a müdahalelerinde “soykırım” yapmakla suçlandı, dünya kamuoyunda da böyle tanındı. Taraf ’ta vurgulandığı gibi, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin hakkında iki kere tutuklama kararı çıkardığı bir adam söz konusu.

Afrika Birliği, daha birkaç Müslüman örgüt, bir “soykırım”ın olmadığını söylüyor; Tayyip Erdoğan da aynı iddiada. Darfur’da ölen insan sayısı yüksek ama bunda genel yoksulluğun, sağlık koşullarının korkunçluğunun yüksek bir payı da olabilir.

Ne olursa olsun, Ömer el-Beşir insanın kolkola girmek isteyeceği siyasi önderlerden biri değil. Suriye’deki Beşşar’a bu kadar kızıp Sudan’ın Beşir’inin avukatlığını yapmanın nasıl bir siyasi “tutarlılık” sonucu olduğunu da çözemiyorum.