Dün Kılıçdaroğlu’nun oğluna bedelli askerlik yaptırmama kahramanlığı üstüne yazmıştım. Bunun temelinde CHP’nin zaten her türlü hısımlık, akrabalık (maddî ve mânevi) bağıyla bağlı olduğu Silâhlı Kuvvetler’le frekans birliği içinde olduğunu bir kere daha vurgulama isteğinin yattığına inandığımı söylemiştim.

Bunun şimdiki kapsamında belirgin bir söz ortaya çıkmadı ama “vicdanî ret” üzerinde daha geniş çerçeveye yayılan bir tartışma başladığında, Cumhuriyet Halk Partisi’nin ve Genel Başkanı’nın bu konuda da aleyhte bir tavır benimsemeleri beni şaşırtmaz. Silâhlı Kuvvetler’in bu fikirden hoşlanmadığı ortada. CHP’ninse, Silâhlı Kuvvetler’in net bir tavır aldığı herhangi bir konuda ona ters düşen bir tavır alması düşünülemez.

Ancak bu konuların Türkiye’nin iç politikasının çeşitli yansımaları olmaktan öte, bir de uluslararası uzantıları var. Bir siyasî parti “vicdanî ret” gibi tutumun kurumlaşmasına karşı olabilir; gene, “bedelli askerlik” gibi bir uygulamayı beğenmeyen bir siyasî parti görülebilir. Mutlaka böyle birkaç tane bulunur dünyada. Ama bunları benimsemiş bir parti (CHP’nin benimsediği daha bir yığın şeyi şimdilik konuya karıştırmayalım) Sosyalist Enternasyonal içinde bulunabilir mi?

Buna, “Eh, ne olacak? O da olabilir,” diye cevap vermek pek mümkün görünmüyor. “Görünmüyor da ne oluyor” diye sorabilirsiniz. “Cumhuriyet Halk Partisi söylediğin bu örgütün üyesi değil mi?”

Evet, öyle. Söylediğim örgütün üyesi. Gelgelelim, “sorunlu” bir üyesi. Henüz ortalıkta bir Kılıçdaroğlu yokken, onun bugün izlemeye devam ettiği politikaları Deniz Baykal biçimlendirmekle ve parti stratejisi haline getirmekle meşgulken, Enternasyonal içinde “Ne oluyoruz? Bu adamlar ne yapıyor, nereye gidiyor?” diye söylenenler çıkmaya başlamıştı.

Şunu da ekleyeyim bu noktada: bu Sosyalist Enternasyonal’in öyle çok ilkeli bir “Sosyalist” örgüt olduğu, hattâ birçok nedenle suçlanan İkinci Enternasyonal kadar bile sağlam bir duruşu olduğu kanısında değilim. Hele bu son dönemde, İşçi Partileri’nin, Sosyalist Partiler’in Thatcher’ları, muhafazakâr-sağ partileri taklit etme yarışına çıktığı ortamda, sosyalizm adına söylenmedik herze kalmadı, diyebilirim. Ama her şeyin bir haddi var. Bu batak zeminde bile, CHP davranışları gösteren bir partinin yadırganması normaldir.

O halde ne oluyor? Niçin CHP hâlâ orada?

Bu soruya cevap verecek yetki bir kişi ya da bir merci olsa, ne diyeceğini aşağı yukarı biliyorum: Evet, CHP böyle, ama buradan o çıkarıldığı takdirde, Türkiye’yi onun kadar da temsil edebilecek bir örgüt yok. Bazı gruplar çok daha ilkeli ve sol olabilirler, ama son derece küçük ve marjinaller. Kimi temsil ettikleri belli değil. CHP’yi çıkarınca Türkiye ile hiçbir temas noktamız kalmayabilir.

Onların CHP’yi örgütten göndermemesinin açıklaması bu. Tabii aslında CHP’ye de sormak gerek, “Siz niye hâlâ orada durmaktan yanasınız?” diye. Ne yardan, ne serden vazgeçememek, CHP’nin ezelî hastalığıdır.

“Bedelli askerlik” gibi bir şeye karşı çıkmak ve bu arada kendi oğlunu bir siyasî yatırım aracı gibi görmek, başlı başına bir fenomen. Ama bunun bir uzantısı da, askerliği ve onun gerekçesi olan savaşı benimsemek. Kılıçdaroğlu savaşın kaçınılmaz olduğu militarist ideolojinin sözcülüğünü üstlenmekten de herhangi bir tedirginlik duymuyor –Dersim’de yapılanları savunmakta da sakınca görmediği gibi.

CHP’lilerin Enternasyonal’de katıldıkları son birkaç toplantıda tam olarak neler geçtiğini izleyemedim. Başta Kılıçdaroğlu, orada CHP’ye duyulan hayranlığın derecesini anlatıyorlar ama durumun pek öyle olmadığını düşündüren belirtiler de var. Sosyal-demokrasinin kapitalizm karşısında tutumunda epey belirsizlik görebiliyoruz da, bunlara bir de “militarist-sosyal-demokrasi” çeşidinin katılması gerekiyor mu?