Daha genel bir tavırdan söz ediyorum: bir kentin hayatında ortaya çıkan her türlü sorunu, yeterince parası olmayan kesimin hayatını güçleştirecek tedbirler alarak çözme tavrından. Çeşitli vergiler, bu tıp “tedbirler” arasında en önde geliyor. Ama başka yöntemler de bulunabilir. Örneğin Kanunî Süleyman, Mimar Sinan’a, kente daha bol miktarda su getirecek tesisler yapmasını söylemiştir, diye biliriz. Ama Sadrazam Rüstem Paşa Sinan’a engel olmuş. Bir süre sonra Süleyman bu işin niçin yapılmadığını sorunca, Rüstem Paşa hesap vermiş. Paşa’ya göre, su bolluğu olursa, kente göçenler de çoğalırmış. Bu işi bir “zahmetlilik” düzeyinde tutmalı ki, ipini koparan gelmesin.

Bu genel “felsefe”yi anlatmak istiyorum. Bu gibi işleri, “zahmet çıkarayım”, “fiyatını artırayım” gibi, hali vakti yerinde olanları uzun boylu rahatsız etmeyecek, olmayanların ise bir imkânı kullanmasını fiilen yasaklayacak tedbirler. Tayyip Erdoğan, Belediye Başkanı’yken bazı vergiler önerdiğini, ama muhalefetle karşılaştığını anlatıyor. Ona göre, şimdi trafikten şikâyet edenler de aynı kişiler; dolayısıyla lâyıklarını buldular.

Sulukule uygulaması da bu genelleme düzeyinde bakarsak aynı kategoriye girer. “Otorite”, “Yapacağım, düzelteceğim, hayatın niteliğini yükselteceğim” diye daldı Sulukule’ye. Sonunda gene fakir fukara dağıldı. Zihniyet bu olunca, sonuçlar da birbirine benziyor.

Öte yandan, İstanbul’da trafik sıkışıklığının gitgide daha dayanılmaz derecelere vardığı da doğru. İnsanlar bundan şikâyet ediyor diye sinirlenecek bir şey yok. İnsanlar elbette şikâyet edecek. Hele Başbakan gelip Dolmabahçe’de çalışacak diye yer gök birbirine karıştığında şikâyet dozu da artacak.

Dünyanın büyük kentlerinde trafik sıkışıklığı kronik bir sorundur; bu bakımdan İstanbul benzersiz bir kent değil. New York, Londra, Paris, bu bakımdan dillere destandır zaman zaman bazı ferahlamalar sağlansa da.

Çeşitli nedenlerle otomotivi destekliyor, teşvik ediyorsunuz. Bunun başka türlüsünün tartışma konusu olabileceğini de kabul etmiyorsunuz. İşte o otomotiv sektörünün ürünlerinin yüzde şu kadarı her gün İstanbul trafiğine ekleniyor. Bununla başa çıkmanın yolu da herhalde cadde genişletmek falan değil.

Bir yöntem, suyla bu kadar iç içe olan bir kentte, deniz trafiğinde önemli bir değişiklik yaratmak olabilir. Aslında o da şimdi harıl harıl çalışıyor; buna rağmen, toplam trafiğin çok düşük bir yüzdesi deniz üstünden gerçekleşiyor. Bu oranı artıracak çözümler düşünülemez mi?

Yıllar önce rahmetli Nezih Neyzi ile İstanbul’da ulaşım üstüne bir mülâkat yapmıştım. Dolmabahçe’den Kâğıthane’ye tünel açılabileceğini benim bildiğim ilk o söylemişti. Şimdi bu tünel açıldı; çok da işe yarıyor. Belirli saatlerde orada da sıkışık yaşanıyor.

Nezih Neyzi, aynı konuşmada, Baltalimanı ve Kâğıthane derelerinin çıkış noktalarının çok yakın olduğunu, bunların birleştirilebileceğini de söylemişti. Bu, İstanbul’un büyük kısmını bir ada haline getirir. Böylece açılacak bu kanalda, Venedik gibi, hızlı bir “vaporetta” servisi başlatılabilir. Küçük, hızlı tekneler kısa aralıklarla gidip gelebilir. Bu da kara trafiğinin üstünden bir yük alır. Sorunu bütünüyle çözeceğini hayal edemiyorum ama bir miktar hafifletir. Aynı zamanda, Boğaz’ın akıntılı suyunun Baltalimanı’ndan içeri dalmasıyla, Haliç’in temizlenmesinde ciddi bir enerji sağlanır.

“Çılgın Proje” diye, Boğaz’a paralel kanal kazmak, yeni inşaat rantları yaratmanın yanı sıra ne işe yarar, pek tahmin edemiyorum. Ama Nezih Neyzi’nin önerisinin, ayağı yere daha sağlam basan bir proje olduğu kanısındayım.

Aynı şekilde, Boğaz’dan taşınması tehlike yaratan petrolün de, Trakya yarımadasında yapılacak bir “pipeline” üzerinden Marmara’ya aktarılmasının daha gerçekçi bir iş olduğunu düşünüyorum.