Haftalardır dur durak bilmeksizin işleyen devasa propaganda aygıtını çalıştıranlar da, yapılan propagandaya ‘ikna olanlar’ da pekala biliyor: Pazar günü yapılacak seçimin, verilecek kararın esası ‘temsili genişletmekle’, ‘seçilme yaşını indirmekle’, ‘askeri mahkemeleri kaldırmakla’ filan ilgili değil. Yasama ve yargı, yürütmenin ya da seçilmiş cumhurbaşkanının kontrolünde olsun mu? Herkes, hepimiz pekala farkındayız: 16 Nisan referandumunun esas sorusu bu. İster “milli ve yerli bir rejim kurmak” ya da “doksan senelik yabancılaşmaya son vermek” gibi ofansif, isterse de “beka tehlikesini savuşturmak” ya da “sekülerlerin ya da Batı’nın muhtemel gazabından korunmak” gibi defansif bir gerekçeyle olsun,16 Nisan’da evet diyecekler bu esas soruya evet demiş olacak; bir tek adam rejimine...

16 Nisan’da evet oylarının hayır oylarından fazla çıkmasının ‘saf’, ‘çıplak’ hukuki sonucu, yasama ve yargının yürütmenin kontrolüne girmesi, bir tek adam rejiminin kurulması olacak, bu açık. Peki siyasi sonuçları ne olur referandumun? 16 Nisan’da evet galebe çalarsa ne olur memleket siyasetinde, hayır çıkarsa ne olur? Evet galebe çalarsa olacakları tahmin etmek zor değil. 7 Haziran’dan, 1 Kasım’dan bu yana ne olduysa onun katmerlisi olur. Katmerlisi olur çünkü bir süredir örtük bir biçimde yürüyen Ak Parti-MHP koalisyonu açık bir koalisyona, MHP’nin renginin giderek daha belirginleştiği bir koalisyona döner. Hem referandumun evetle sonuçlanması durumunda gelişecek iç tansiyon hem de durulacak gibi görünmeyen dış tansiyon Erdoğan’ı ve Ak Parti’yi bugünden daha fazla MHP’ye yaklaştırır. Görünen bu.

Referandum sonrasında derinleşmesi mukadder görünen bu iç ve dış tansiyonun MHP’nin etkisinin arttığı bir Erdoğan-MHP koalisyonuyla yönetilmesi durumunda olacak olanı tahmin etmek de zor değil. Olacak olan, ortaya çıkacak olan Batı’yla, Kürdlerle, Alevilerle, sekülerlerle ve her türden muhalifle kavgalı bir devlet. Referandumda evet çıkması durumunda ortaya çıkması muhtemel en önemli siyasi sonuç bu: Dünyanın büyük kısmıyla didişen, vatandaşlarının yarısıyla kavga eden, her türden muhalifini hasım safına yerleştiren bir devlet. Uzun lafın kısası,16 Nisan’da evet galebe çalarsa Türkiye siyaseti istikrara kavuşmak şöyle dursun, büyük ihtimalle mevcut süreklileşmiş istikrarsızlık durumu daha da derinleşecek. Bu da daha fazla otoriterleşecek, daha fazla ceberrutlaşacak bir devlet demek.

Peki, hayır çıkarsa? Bu durumda olacakları tahmin etmek o kadar kolay değil, kabul. Lakin, Türkiye siyasetinin 7 Haziran’dan sonrakine benzer bir ‘ders’ alacağını tahmin etmek de zor değil. Malum, 7 Haziran seçimlerinin Türkiye siyasetine verdiği temel ders memleketin bir anti-Ak Parti koalisyonuyla yönetilemeyeceği olmuştu. Pazar günkü referandumdan hayır çıkması durumunda Türkiye siyasetinin alacağı ders, bu kez memleketin bir Ak Parti-MHP koalisyonuyla yönetilemeyeceği olur.

Belli olmaz iki sene zarfında alınmış bu iki ders belki akılları başa getirir ve memleketi hakkınca yönetmenin yolunun dindarlarla sekülerlerin, Türklerle Kürdlerin uzlaştığı yeni bir anayasa yapmaktan geçtiği nihayet anlaşılır.

Durum bu. 16 Nisan referandumunda evet galebe çalarsa dünyayla didişen, vatandaşlarının yarısıyla kavgalı, giderek ceberrutlaşan bir devletimiz olacak. Buna mukabil hayır çıkarsa memleketin nasıl yönetilemeyeceğinin her iki yolu birden idrak edilmiş olacak.

Karar hepimizin.