Birkaç yıl önceki bir Ramazan'da sormuşlar:

“Geçmişinizdeki Ramazanlar nasıldı şimdi nasıl?”

 Cevap vermişim:

 “Geçmişteki o İstanbul zarafeti ve derinlikli Ramazan geleneklerinden ziyade bugün daha yaygın ama içi boşaltılmış sığ bir Ramazan görüyorum.

 Kent dindarlarının ve onların zarif derinliğinin kaybolmasının bize zararı büyük bence. Ramazan'ın etki alanı yaygınlaşıyor fakat dinin ve dindarlığın özü kayboluyor.

 Kent dindarları, tekke ve zaviye kültüründen gelen, farklılıklara saygılı, kent kültürüyle birlikte demokrasiyi özümsemiş insanlardı.

 Farklılık ve benzeşmemek kentlilerin kabul ettiği bir şeydir… Kentin canlılığı ve hayatiyeti bu farklılığa dayanır.

 Kentlerde esas olan benzeşmemektir… Kent dindarları bu gerçeği biliyor ve kendilerine benzemeyenlere saygı gösterip, onlardan aynı saygıyı bekliyorlardı… O yüzden Ramazan herkesin paylaştığı, saygı gösterdiği büyük bir olaya dönüşüyordu.

 Önemli olan bu farklılıkları kabul edip bu normalleşmeyi rayına oturtmaktır.”

 * * *

 Sormuşlar:

 “Son yıllarda Türkiye'de dine bakış açısında nasıl bir değişim gözlemlediniz?”

 Yanıtlamışım:

 “Bu muhafazakârlaşma sürecinde önemli olan demokrat ve özgürlükçü insanların, yaşadıkları toplumdaki diğer insanların da rahatça yaşaması için çaba göstermesidir.

 Bu aynı zamanda Türkiye için normalleşme anlamına gelir.

 Ama burada ince bir ayrım var.

 Demokratik ve özgürlükçü bir Türkiye'nin önünün kesilmesine karşı tavır alırken, farklı fikirlere ve yaşam biçimlerine sahip olan insanların da hakkından hukukundan yana tavır alarak farklılıklara saygı gösterilmesi gerekiyor.

 Yoksa benzeşmeye başlarsak hem demokrasiyi kaybederiz hem de toplum olarak dinamizmimiz yok olur.

 Buna dikkat etmek lazım.”

 * * *

 Devam etmişim:

 “Buradaki esas olgu ‘benzeşmemenin' toplumun esas mihenk noktası olmasıdır… Çünkü benzeşen toplumlar çürümeye mahkûmdur.

 Herkesin ortak noktası demokrasi, yani benzeşmemek olmalıdır.

 Bu süreçte baskıcı ve dayatmacı hale dönüşmemek gerekiyor.”

 * * *

 Aradan onca yıl geçti, gene bir Ramazan…

 Türkiye bu beklentilerin tam tersi bir istikamette yol alıyor…

 Siyasal İslamcı zorbalığın ‘benzeştirme ve tekleştirme' çıldırması Ramazanların anlamını da hukuk ve ahlak gibi sıfırladı…

 * * *

 Bu yeni barbar dönemin en büyük mağdurlarından biri de, birçok kesimle birlikte samimiyetle inananlar oldu…

 Aslında faşizme dur deyip, tüm inananların gerçek güvencesi olan demokratik cumhuriyet için onların da en önde savaşması lazım.

 * * *

 Hırsız, uğursuz, ahlaksız bir kesimin kendi suçlarına ‘dinciliği' paravan yaptığı çok tatsız bir ortamda Ramazan'a girdik.

 Dürüst ve gerçek dindarların Ramazan'ı hayırlı olsun…