Nicolai Hartmann (1882-1950), Alman düşünürü… Agnostik (bilinemezci), usaaykırıcı (irrasyonalist) ve düşünceci (idealist)dir. Marburg ve Berlin Üniversitelerinde profesördü. Kendine özgü ve Husserl’in olaybilimine (fenomonoloji) dayanan bir varlıkbilim (ontoloji) geliştirmiştir.
Hartmann’a göre insan dünyada tek başına değildir, varlık ilişkilerinin oluşturduğu bir sistem içindedir. Bu sistem insana özgü de değildir, insanın bulunmadığı yerde de vardır. İnsanın da bir parçası olduğu dünya, varlık ilişkileriyle kurulmuştur. İnsan kendini bu ilişkilerden soyutlarsa içinde bulunduğu dünyayı kavrayamaz. Varlık ilişkilerini tanımadan ne tarihin oluşumunu, ne de yaşamın toplumsal biçimleri anlaşılabilir. Bu ilişkiler bilinmedikçe insanın ruhi yapısı da anlaşılamaz. Bunun içindir ki, bir felsefi temel bilim aramak zamanımızda bir ihtiyaç olmuştur. İşte bu temel bilim, varlıkbilimdir.
Başlıcı yapıtlarından birkaçı:
Zur Grundlegung der Ontologie (Varlıkbiliminin Temelleri - 1935), Möglichkeit und Wirklichkeit (Olabilirlik ve Gerçek - 1938), Der Aufbau der realen Welt (Gerçek Dünyanın Kuruluşu - 1940), Philosophie der Natur (Doğa Felsefesi - 1950), Aesthetik (Estetik -1953).

Ontolojide Yeni Yollar/Nicolai Hartmann