“Savunmada yolsuzluk tehlikelidir, israftır. Zira uluslararası güvenliği riske atar. Savunma sektörü, bir yandan her ülkenin güvenliği için hayati önem taşırken diğer yandan da gizlilik ve yolsuzluk şöhretine sahiptir,” deniyor Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün (TI UK) geçen hafta yayımlanan raporunda. Örgüt, “Savunma Firmaları Yolsuzlukla Mücadele 2012 Endeksi,” raporunda, askeriyeye ait olan Aselsan ile özel sektördeki Otokar firmalarına yolsuzlukla mücadele anlamında bir hayli düşük not vermiş. TI UK, dünyada ilk yüze giren firmaları irdelediği için diğer Türk firmaları hakkında bir not vermemiş. TI UK, Aselsan’ı, yolsuzlukla mücadelede gerekli olan temel kriterlere uymada “son derece sınırlı,” kalanların yer aldığı E kategorisine koymuş, Özel sektör firması Otokar’a da, Aselsan’ın da altında kalan F kategorisine yani yolsuzlukla mücadeledeki temel kriterlere ya çok az ya da hiç uymayanlara düşülen F notunu vermiş. Aselsan’ın yer aldığı kategoride, Fransız kökenli Dassault Aviation ile Samsung Techwen gibi Güney Kore firmaları bulunurken, Otokar’ın klasmanında İsrail’in, geçmişte Türkiye ile dev modernizasyon projelerinde yer alan İsrail Havacılık Sanayileri (IAI) gibi firmalar da yer alıyor. Ama bu klasmanda Batılı firmalar yer almıyor.

TI UK’in, savunma firmalarındaki yolsuzluk araştırmasında, Amerikan ve Batılı ülke firmalarının yolsuzlukla mücadelede önemli yol katettikleri de ortaya çıkıyor. Zaten tüm uluslararası araştırmalarda, demokrasinin iyi işlemediği ülkelerde, sivil ve askerî kurumların yolsuzluklara bulaştıkları sıkça ortaya çıkan bir sorun. Ne kadar demokrasi o kadar şeffaflık, o kadar hesap verebilirlik.

Meclisimiz, maalesef, yolsuzluklarla mücadele konularında zayıf bir iradeye sahip. Ünlü araştırmacı ve eski siyasetçi Tarhan Erdem, hafta başında, TESEV adına yazdığım raporun tanıtımı için biraraya geldiğimiz ve tam da yukarıda bahsettiğim konuyla ilintili toplantıda, “Şikâyet ettiğim orduda yolsuzluklarla ilgilidir. Ordudaki yolsuzluk şeffaflık olmamasından kaynaklanıyor. Büyük yolsuzluklar vardır ve araştırılması zordur,” diyordu. Vekilkenki bir anısını da aktaran Erdem, muhalefet partisinin bir üyesi olarak askerî bir konunun araştırılmasını istediğinde bizzat mensubu olduğu parti liderinin talebiyle olayın kapatıldığını belirtirken parlamentonun, asli görevi olan sorgulama anlamındaki ezeli zafiyetine de dem vuruyordu. Erdem, 1980’lerde patlak veren Amerikan Lockheed Martin firmasının F-16 satışının yapıldığı ülkelerde yaşanan yolsuzluk skandalına karışanların cezalandırıldıklarını Türkiye’de ise bu olayın soruşturulamadığını hatırlatıyordu. Keza, bu olayla ilgili Meclis’te kurulan komisyon, aç-kapa yapıp olayı soruşturmadan faaliyetini sonlandırmıştı.

Lockheed skandalının bizde üzerinin örtülmesi üzerinden 32 yıl geçti, bu olaydan sonra daha nice projeler ve askerî inşaat ihalelerindeki yolsuzluk iddiaları ortaya atıldı ama hep kapatıldı. Meclis, bu olayların üzerine gidilmesinde irade göstermediği gibi bizzat iktidardaki AK Parti’nin girişimiyle, yolsuzlukların önlenmesinde önemli araç olan Sayıştay Yasası’nı budadı, artık bu kurumun, kamu kurum ve kuruluşlarında tarafsız ve bağımsız denetim yapması mümkün değil.

Durgunluk ve gerileme dönemine girdiği için artık iktidarının ilk yıllarında attığı reformist adımları unutulan AK Parti’nin, neden Sayıştay Yasası’nı öldürdüğü sorularının yanıtı muhtelif olmakla birlikte kimi iddialar şöyle:

Hükümet, 2013 yerel, 2014 cumhurbaşkanlığı ve 2015 genel seçimleri öncesinde oy toplamak için popülist yatırımlar da yapıyor ve bu yatırımların Sayıştay denetimi sırasında gereksiz olduğunun ortaya çıkmasından ve muhalefetin üzerine gitmesinden endişe ediyor. Diğer nedenler arasında, iş dünyasının, budanmış bir Sayıştay Yasası sayesinde iştah kabartan silah ticaretini, milletin sırtından ama kendileriyle birlikte kimi siyasetçi ve asker ile birlikte kasalarını dolduracak şekilde gizliden yapmalarının önünün açılması ve askerin, harcamalarının denetlenmesini önlemek için Meclis nezdinde yaptığı yoğun lobi faaliyetleri gösterilebilir.

Önemli ölçüde budanmış olmasına rağmen Sayıştay Yasası, Meclis adına kör topal da olsa, izin almadan otomatik olarak ilk kez askerî harcamaların denetimini yapacak ama çıkartılan son dakika yönetmeliği ile büyük olasılıkla bu harcamaların nereye gittiğini hiç bilmeyeceğiz.

Nasıl karşı konulamaz bir durum ki, denetlenmesi gereken iki askerî kurum; artık Latin Amerika ülkelerinde bile kalmayan askerin şirketi OYAK ve yine askerÎ harcamalarda önemli yer tutan Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı’nın, irili ufaklı hisselerinin bulunduğu 18 askerî firma otomatik denetlenemeyecek.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü, yukarıda değindiğim raporunda, savunma sektöründeki yolsuzlukların, açgözlü aracıları tatmin etmek adına bölgesel silah yarışına neden olabildiğine ve dürüst olmayan silah ticaretinin, milyarlarca doların heba olmasına yol açtığına da dikkat çekiyor.

Artık anlayana...

loglu@superonline.com