Kasım 2020 itibari ile 27 milyon 066 bin olan toplam çalışan sayısının 13 milyon 491 bini lise altı eğitimli kesimden oluşuyor.  

Kasım 2017’de ise lise altı eğitimli çalışan sayısı 16 milyon 212 bin kişiydi. Kasım 2020’de her 100 çalışanın 50’si lise altı eğitimli hale geldi. Oysa Kasım 2017’de bu oran 57 kişiydi.  

Ya da şöyle izah edelim: Son krizde lise altı eğitimli kesimden 2 milyon 721 bin kişi mevcut işini kaybetmiş oldu. Buna karşılık 195 bin lise mezunu yeni iş bulurken, üniversite mezunlarından da 1 milyon 075 bin kişi yeni iş bulmuş oldu.  

Kriz resmen alt eğitim gruplarını vurmuş.  

Özellikle üniversite mezunlarında iş bulma oranındaki artış dikkat çekiyor. Hatta bir trend olarak bakıldığında lise altı eğitimliler 2014’den bu yana ciddi sıkıntı çekiyorlar. 2017’ye kadar aynı seviyelerde seyreden istihdam son üç yılda ise düşmeye başlamış durumda.  

Lise mezunlarında ise istihdam adeta yatay bir seyir izliyor. Ama onların yerine işi artık üniversite mezunları kapıyor.  

Kısaca istihdam gelişmelerini özetlemiş olduk.  

*** 

Henüz 2020 yılı doğum sayıları açıklanmadı. 2015 yılında lise altı eğitimli annelerin doğum sayısı 794 bin kişiydi. Bu sayı 2019 yılında 611 bin doğuma geriledi. Lise altı eğitimli kesimde çocuk sayısı tam yüzde 23,0 azaldı.  

Aynı dönemde iş bulma oranı artan üniversite mezunlarında ise doğum sayısı 254 binden 298 bine yükseldi. Üniversite mezunlarındaki doğum sayısı artışı ise tam yüzde 17,3 oranına sahip.  

Burada şunu görüyoruz: Alt eğitim gruplarında yaşanan ekonomik kriz doğum sayılarında ciddi şekilde kendini gösteriyor.  

*** 

Şimdi gelelim mutluluk oranlarına... Ya da “Yaşam Memnuniyeti” anketine.  

Okumayanlar, ilkokul mezunları ve ortaokul mezunlarından oluşan lise altı eğitimli gruba bakıyoruz. 2004 yılında 56,8 olan mutluyum diyenlerin oranı üniversite mezunlarından tam 10 puan daha düşük.  

Hatta 2009 krizinde lise altı eğitimli kesim ile üniversite mezunlarının mutluluk derecesi, benzer şekilde geriliyor. Lise altı eğitimlilerde mutluyum diyenler 56,8’den 53,5’e gerilerken, üniversite mezunlarında da mutluyum diyenlerin oranı da 66,8’den 63,2’ye geriliyor.  

Ama ne oluyorsa 2015 sonrasında oluyor.  

Lise altı eğitimlilerin mutluluk oranlarında düşüş yaşansa bile çok sınırlı kalıyor.  Mesela 2004-2012 yılları arasında üniversite mezunlarında mutluyum diyenlerin oranı açık ara lider konumda sürüyor. Ama bu liderlik 2015 sonrasında lise altı eğitimlilere geçiyor.  

Ne oluyor, ne bitiyor da eski yıllarda üniversite mezunlarından çok daha az mutlu olan lise altı eğitimliler, 2015 sonrasında daha çok mutlu olmayı başarıyorlar.  

Burada mutluluk kavramını kıyaslama yapıyoruz. Mesela lise altı eğitimlilerde mutluluk 2017 sonrası düşüyor ama bu düşüş daha sınırlı.  

2004 yılında; 

Üniversite mezunlarının mutluluk oranı %66,8 iken, lise altı eğitimlilerde bu oran %56,8 seviyesindeydi. 

2020 yılında; 

Üniversite mezunlarının mutluluk oranı %46,1’e gerilerken, lise altı eğitimlilerde bu oran %49,6’da kalıyor. 

Üniversite mezunlarında mutluyum diyenlerde 20,7 puan kayıp yaşanıyor ama lise altı eğitimlilerde bu kayıp sadece 7,2 puanda kalıyor.  

*** 

2004 yılında mutsuzum diyen lise altı eğitimlilerin oranı yüzde 13,5 iken üniversite mezunlarında mutsuzum diyenlerin oranı sadece yüzde 7,7 seviyesindedir.  

Ve 2020 yılı; 

Mutsuzum diyen lise altı eğitimlilerin oranı yüzde 14,8 ila 2004 yılına göre sadece 1,2 puan artıyor. Ama mutsuzum diyen üniversite mezunlarında bu oran artık yüzde 14,6 seviyesindedir.  

Üniversite mezunlarında mutsuzum diyenlerin oranı 2004 yılına göre iki kata yakın artış göstermiş.  

Evet, bu konuyu çok yazıyorum ama çok da ilginç bir tablo. Ülkemizin geleceği açısından bu yapısal sorunu önce iyi idrak etmeliyiz ki, çözümü ona göre bulabilelim.  

Mesela acaba lise altı eğitimliler ne görüyorlar, ne biliyorlar? Ki onlar işlerini kaybetmelerine rağmen, evlat sahibi olma imkanlarını dahi azaltmalarına rağmen bakış açıları fazla değişmiyor? 

Acaba üniversite mezunlarının idrak edemediği temel sorun nedir? Neden bu ülkede okuyanlar iş bulmalarına rağmen giderek daha mutsuz hale geliyorlar?  

Okumak ile karamsarlık paralelleşmiş ise; 

az okumakla mutluluk sağlanmış ise; 

Bu ülkede çözüme nasıl gideceğiz? Acaba muhalefet bu tabloyu nasıl değiştirecek? Çözüm nedir?