Dersimiz Tarih’te öne çıkan başlıklar şöyle: 

Taner Akçam: 

"Aslında hükümetinin tek gerçek Panislamist ve Panturanist atılımı bu kafkas islam ordusuyladır. Enver Paşa tarafından özel olarak kurulmuştur. Başına kardeşi Nuri Paşayı geçirmiştir. Nuri Paşa’nın bu Kafkas ordusu 1918’in Eylül’ünde Bakü’ye giren ordudur ve Bakü’de 10 bin civarında Ermeniyi katleden ordudur. Bunun 5 bin 500 civarı Bakülü Ermeni’dir. Bu katlin gerekçelerinden bir tanesi de 1918 Mart ayında yine Bakü’de bu sefer Bolşeviklerin önderliğinde bir Azeri katliamı, bir Müslüman katliamı vardır. 3 bin civarında Müslüman katledilmiştir. Bu da Ermeni katliamına gerekçe olarak gösterilir ve katliam 3 gün sürer. Hatta daha fazla bilgi vereyim, Enver Paşa…”

Mustafa Kemal, Enver Paşa’dan nefret eder. Enver Paşa da Mustafa Kemal’den nefret eder. Aralarındaki kişisel ilişkinin çok bozuk olduğu biliniyor ama onun ötesinde de tarafların politik ve askeri stratejileri çok farklıydı. Mustafa Kemal 1919-1920’de çok açık, net Panturanizm  ve Panislamizme karşı tavır aldı. Bunun aksini iddia edebilir insanlar ama tavır aldı ve bunları büyük bir maceracılık olarak suçladı. Türk tarih yazımı da, Sarıkamış yenilgisi dahil Enver Paşa’nın bütün hamlelerini maceracılık olarak kabul etti ve öylede yazdı. Şimdi Tayyip Erdoğan’ın bunları söylemesi çok ilginç. Dışişleri yetkililerinin bu konudaki fikirlerini sormak gerekiyor. Türk dış politikasında çok önemli bir değişiklik olarak da yorumlanabilir çünkü çok açık agresif bir politikanın deklarasyonu… Aynı konuşmada Tayyip Erdoğan'dan sonra Aliyev konuştu, o da…

Şu çok açık Türkiye ve Azerbaycan fırsatını buldukları anda Ermenistan denen bir entiteyi ortadan kaldırmakta hiçbir mahsur görmeyecek bir siyaset ufkuna sahipler. Üzücü ve kötü olan bu. Azerbaycan devlet başkanı olarak Aliyev bugün kalktı “Yerivan bizim toprağımızdır” dedi. Yani komşusunun varlık nedenini yok sayıyor. Bu herhalde Rusya’nın bölgeye daha çok yerleşmesi anlamına gelecektir. Bir de çok başka ve önemli bir tarihi gerçekliği bize gösteriyor. Gerek Azerbaycan gerek Ermenistan gerek Türkiye hakikaten bölgeden yok olmayacaklarına göre bir arada var olmanın koşulunu bulmak zorundalar bunu nasıl yaparlar bilmiyorum…

‘Bu bölgede düşmanımız olmamak zorunda’ Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye için en zoru budur. Azerbaycan ve Ermenistan her iki toplum kendi tarihleriyle yüzleşemezlerse birbirleriyle ilişkilerini açık ve konuşur bir hale getiremezlerse bu düşmanlığı kolay sonlandıramazlar ama burada en büyük görev Türkiye, Azerbaycan gibi açık saldırganlığı dile getiren taraflara düşüyor. Türkiye saldırgan politikadan nasıl vazgeçecek? Bunu…"