MALÛM, Cumhurbaşkanı ve onu izleyen ihbar ve infaz korosu “Akademisyenler Bildirisi”ni imzalayan aydınlara lânet, beddua ve tehdit savuruyor. Cadı kazanı kaynatıyorlar.

Ancak zaten kaç defa yazdım, köken itibariyle daha en baştan kibir ve misyonerlik yansıtan bu “aydın” terimi Batılı anlamdaki “entelektüel” kavramının karşılığı değildir.

Hele hele, deyimi tekele almaya kalkışan ve ona illâ “aydınlanmacı” bir içerik yüklemeye çalışan bizim zavallı “solcular”ın (!) atfettiği türden bir münevverlik hiç değildir.

Fakat saçma sözcük madem Türkçeye yerleşti, ben de aynısını kullanmak zorundayım.

***

ŞİMDİYE kadar bin bir ayrı tarifi yapılan ve muhtemel de hepsinde hem doğruluk, hem yanlışlık, hem de eksiklik payı olan “entelektüel”, yani “aydın” kimdir?

Benim öznel tanımıma göre, her şeyden önce “kendisi için bilmek ihtirasıyla yanıp tutuşan”, dolayısıyla da epey bir “mürekkep yalamış” (!) olan “birey kişi”dir!

Velev ki şu veya bu ideolojiye; falanca yahut filanca organizmaya angaje olarak kolektif bir bünye, örgüt ya da akım içinde “organik” kimlik edinmiş olsun…

Yine de ve gizli- açık, sözkonusu “bireysel” dürtü geri plandaki geçerliliğini korur.

***

KORUR, çünkü aydın son tahlilde belirli bir huzursuzluğun ve sükûnetsizliğin insanıdır.

O organik bünye dâhilinde bile bir eleştirelliği, bir “çıkıntılığı”, hattâ bir asiliği vardır.

Sürüye uysa dahi, hiç olmazsa kendi kendine bu uyumun isabetliliği hakkında düşünür.

Fakat tüm bunlar ne entelektüellerin yanılmadığı anlamına gelir, ne de onları dokunulmazlıkla donatır. Bu açıdan aydınların hiçbir ayrıcalığı yoktur ve olamaz.

Zaten 20. yüzyılın en dev filozofu Martin Heidegger’in Nazilerle flört etmesinden tutun da, “antikomünistler köpektir” diye ahkâm kesen Jean-Paul Sartre’ın ancak Vietnam’dan sonra nedamet getirmesine, aydınlar da yanılırlar. Hem de çok fena yanılırlar.

Ama sözkonusu yanılgılar, entelektüeller en totaliter ve en gayrı insani tercihleri yapmış olsalar dahi onların o entelektüel kimliğini, sıfatını ve bazen de saygınlığını ortadan kaldırmaz.

Nitekim de bunun içindir ki, Cezayir Savaşı’na muhalefetinden dolayı aynı Jean-Paul Sartre tevkif edilmek istendiğinde, onun en büyük hasmı ve muarızı olmasına rağmen General de Gaulle “Sartre da Fransa’dır” diyerek sözkonusu talebi elinin tersiyle çöpe atmıştır.

***

KABUL, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da bir de Gaulle gibi “Akademisyenler Bildirisini de imzalayanlar Türkiye’dir” demesini beklemek hayal kategorisine bile girmiyor.

Zaten aslına bakarsanız, mazide kendisi de diktatörlükle suçlanmış eski Paris liderinin otoritarizmi bugünkü Ankara önderinin otoriterliği yanında zemzem suyuyla yıkanmış kalıyor.

Üstelik ne “Akademisyenler Bildirisi” imzacılarının birer Sartre olduğunu, ne PKK’nın Cezayir FNL’ine tekabül ettiğini öne süren yok. Kimse böyle bir şey iddia etmiyor.

Fakat yine de, eksikleri yahut yanlışları olduğunu varsaysak dahi, sözkonusu imzacılar ülkenin çok önemli ve çok gradolu bir bilgi, eleştirellik ve sorgulama birikimini yansıtıyorlar.

Artı, Türkçedeki “aydın” kelimesini değil de gerçek anlamdaki “entelektüel” sözcüğünü kıstas alırsak, onlar bu evrensel tanımına en yakın kesimi oluşturuyorlar.

O hâlde, hadi hoşgörüyü ve Charles de Gaulle’ün olgunluğunu geçtim…

Ancak hem ülkenin en yüksek otoritesi sıfatıyla, hem de ifade özgürlüğünün anayasal maddesiyleErdoğan’ın imzacılara en asgarisinden tahammül göstermesi gerekiyor.

Bırakın aydınları, bu, her sıradan yurttaşa karşı bile bir lütuf değil bir yükümlülüktür!

Dolayısıyla, Erdoğan tabii ki “Akademisyenler Bildirisini de imzalayanlar Türkiye’dir” demek zorunda değildir ama Türkçedeki yanlış deyimin dil kolaylığıyla, “bunlar aydın değil karanlık” diyerek kendisine muhalif entelektüelleri manen infaz etmemek zorundadır.

hadiuluengin@taraf.com.tr