AF buyurun, bir helâ meselesiyle başlayacağım. Aşağıdaki haberi Times’da okudum.

AB Komisyonu tuvalet sifonlarının hacmini standartlaştırmak kararı almış.

Doksan bin euro harcayarak iki yıllık bir araştırma yaptırtmış ve şu sonuca varmış:

Bal dök yala, çişten sonra üç, kakadan sonra ise beş litre su kubur temizliğine yeter!

Oysa Lüksemburglular, bilhassa da İngilizler çok daha fazlasını israf ediyormuş.

Dolayısıyla da bütün Yaşlı Kıta’nın çevreci davranmasını isteyen Brüksel Komisyonu zaten daima nev’i şahsına münhasır hareket eden Büyük Britanya ahalisini disipline çağırmış.

***

TABİİ o Büyük Britanya’da hemen kıyametler koptu.

Baştan beri Topluluk’a tam ısınamamış Ada sakinleri “AB’ye ödediğimiz vergiler helâ araştırmasına gidiyor ve de üstelik b...umuza bile karışıyorlar” diye kazan kaldırdı.

Hatta popüler medya gelişmeyi kinayeli bir “euroflush” ismiyle vaftiz etti.

Avrupa’nın üstüne sifonu çek, kubura gitsin şeklinde tercüme edebiliriz.

***

HABERİ okur okumaz, yine İngiliz George Orwell’in komünist rejimi hicvettiği o emsalsiz 1984romanını hatırladım. Burada şöyle bir pasaj vardır:

Totalitarizm öncesi devri de hatırlayan ihtiyar bir adam yarım litre biranın az, bir litrenin ise çok geldiğini söyleyerek eski dönemde geçerli olan pint hacimli bir bardak ister.

Malûm, bu pint de 0,564 litre sıvıya tekabül eden bir Anglo-Sakson ölçeğidir.

Fakat tabii ölçünün adını dahi duymamış barmen adamcağızı bunak diye alaya alır ve tezgâhı göstererek yarım veya bir litrelik bardaklardan başka şey olmadığını anlatır. İmdii...

***

İMDİSİ şu ki, AB Komisyonu’nun kubur kararı ilk bakışta gayet makul gözüküyor.

Eh, işin içinde çevrecilik, ekoloji, tasarruf falan var... Bunlara kim ne diyebilir ki?

Taharet abdesti almıyorlar ya, varsın Majesteleri tebaası da daha az su kullansın!

Ama biraz daha derine iner ve felsefesini sorgularsak, sifon hacmi gibi çok karikatüral bir konuda olmasına rağmen gelişmeyi bambaşka bir çerçevede de okumamız gerekiyor.

Çünkü Brüksel’in helâ girişimi aslında hayatı, insanı ve dünyayı her şeyiyle standart ve normatif kılmak rizikosunu da içeriyor. Bilinçaltında sonsuz tehlikeli şeyler barındırıyor.

Yani daima modernitenin kıstaslarıyla saptanan makul, rasyonel, normal kavramları tedricen öyle bir raddeye tırmanıyor ki, oradan itibaren totaliter dürtüler gizlenemez oluyor.

***

NİTEKİM gerek Orwell’in komünizmde hicvettiği gibi pint ölçekli bira bardağının litreyle değiştirilmesi; gerekse kapitalizmde şimdi AB’nin tasarladığı gibi sifon hacimlerinin standartlaştırması, özünde ortak ve aynı bir tek boyutlu insan ve hayat projesini yansıtıyor.

Çünkü zıt söyleme rağmen her ikisi de totalitarizmin nüvelerini barındıran ve tetikte durulmadığı takdirde bu yönüyle ağır basacak olan o modernitenin ürünü ve uzantısıdır.

Liberal kapitalizmin de sözkonusu tehlikeye karşı hiçbir bağışıklığı yoktur.

Zaten küreselleşme de yukarıdaki standartlaştırma azminin en zirve hedefidir.

***

PEKİ de ister kapitalizmde, ister komünizmde, ister diğer bir rejimde olsun, makuldür, rasyoneldir, normaldir diye dünyanın her yerinde aynı bardakta ve giderek aynı tatta bira içersek; artı, dünyanın her helâsında da aynı miktarda sifon çekersek, sonu nereye varır?

Modernitenin kadrajına sığmadığı için her türlü gayr-ı makulden, irrasyonelden ve anormalden tamamen arındırılmış bir insan ve bir hayat insan ve hayat olabilir mi?

Ben inanmıyorum!

İnanan varsa, flush, helânın sifonunu çekiversin! Fakat dikkat, en fazla beş litre su!

hadiuluengin@taraf.com.tr