AKP Konjonktürün Farkına Vardı Ama Manevraya Henüz Hazır Değil

Rusya'nın Ukrayna işgaliyle yeni bir soğuk savaşın tarafı ve merkezi olduğunu ortaya koymuş oldu. Böylelikle merkez ülkeler var olan blokları daha işlevsel hale getirme fırsatı buldular. Merkezin periferisinde yer alan Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerse kutuplaşan merkezde tarafsız kalma pozisyonlarını yitirmekle yüz yüzeler.

İki kutuplu jeopolitik dengenin 90'lı yılların başında değişmesiyle merkez dışı ülkeler, dış politikada 'tahterevalli' olarak teorileştiriļen politikalarla kendilerine hareket alanı sağlamışlardı. Bu politikanın cazibesi milliyetçi akımların güçlenmesine de katkı sunmuştu. Popülist liderler aynı dönemin getirdiği avantajla politik sahnede yerini alabildiler. Trump, Putin, Orban, Erdoğan, Duerte, Modi, Bolsanaro gibi liderlerin yıldızı parladı.

Biden, Trump'ı yenilgiye uğratmasıyla liberal dalga bütün dünyada iyimser bir hava yaratmıştı. Trump'ın ardından Macaristan'da Orban'ın yenilgiye uğrayacağı beklentisi oluşmuştu, ama olmadı. Rusya'nın işgali olumlu yöne evirilen konjonktürü şimdilik sekteye uğratmış gibi gözüküyor. Orban'ın seçilmesinde bu yeni durumun etkisi kısmen de olsa katkısı var. Ancak, Orban seçimi kazansa da önümüzdeki dönem mutlaka zorlanacaktır.

Türkiye, Rusya-Ukrayna savaşında aldığı ilk resmi tutum 'tarafsız/uzlaştırıcı/arabulucu' kalmak oldu. Savaşla birlikte getirilen yaptırımlaraysa mesafeli bir tutum almayı yeğledi. Yaptırımların çeşitliliği ve boyutu, Rusya'nın işgalde ısrarcı bir çizgiyi sürdürmesi Türkiye’nin yeni uluslararası denge arayışlarına itti.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, "Ukrayna krizi derinleşerek devam ediyor. Karşılıklı hatalar, yeni güç dengesi arayışları ve kısa vadeli çıkar hesapları, orta-uzun vadede büyük stratejik kayıplara ve insani dramlara neden olacak. Yeni bir soğuk savaş dönemine girdik. Bu savaşın etkileri on yıllar sürecek" açıklamasında bulunması hiç de taktiksel, pragmatist bir bakışı dillendirmiyor. Aksine yeni döneme ilişkin stratejik hamle olarak düşünülmeli.

Bilindiği üzere, Türkiye'de üst siyasal yapı eski dönemin sonuçları üzerine kurulmuştu. Dolaysıyla yeni döneme uyumda iktidarın heterojen yapısı belli bir direnç gösterecektir. Kalan’ın, Twitter'de zımnen de olsa bu direncin işaretlerini yansıtır; "Türkiye bu kritik süreçte barış, istikrar, güvenlik ve adaleti tesis etmek için dengeli tutumunu koruyacak ve çok yönlü girişimlerini sürdürecek."

Kalın, durumun farkında, ama henüz açık bir manevraya hazır olmadıklarını beyan ediyor. Sanırız bir süre daha 'tahterevalli' oyunu sürdürülecek. İktidar denkleminin olağanüstü dönemde kurulmuş olması, yeni döneme adaptasyonu hiçte kolay olmayacaktır. Katı bir yapı var karşımızda, gövdenin bir an yönünü değiştirmesindense kırılma ihtimalini düşünmek daha gerçekçi. İktidar taraflarının birbirlerine olan bağlayıcılığı düşünüldüğünde; iç siyasette sağlanan birlikteliğin kaderini, dış dünyanın dayatacağı siyasi baskı belirleyecektir.

(Haber analiz)