Osmanlı'da Aşı Vesikası

 Osmanlı'da Aşı Vesikası
25.03.2022 - 09:19
Güncelleme 23.04.2022 - 21:46
Haber Merkezi
1316

Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk aşı çalışmaları 18. yüzyılda başlamıştır. 1721 yılında İngiltere Büyükelçisinin eşi Lad Mary Montagu ülkesine yazdığı bir mektupta İstanbul’da çiçek hastalığına karşı “aşı denilen bir şey”  yapıldığını hayretle bildirdiği mektup aşı yapımına ilişkin ulaşılmış en eski belge olarak kabul edilir.

1885`te dünyada ilk defa çiçek aşısı uygulaması için Osmanlı`da kanun çıkarılıyor. Yukarıdaki fotoğraf şahadetnameyi sertifika; Osmanlı’da 1885 yılında çiçek aşısı yönetmeliği çıkarılarak aşı uygulamasına başlandığını gösterir. 5 yaşındaki Seniha’ya verilmiş olan bu aşı vesikası 3 Mayıs 1315 (15 Mayıs 1899) tarihli olup Bahtiyar sahaf tarafından sosyal medyada paylaşılmıştır. Aynı dönem kuduz aşısı çalışmaları da var.

Çiçek aşısından sonra hemen hemen aynı dönem dünyada ilk kuduz aşısı bulundu. 1887 Ocak ayı başında da Kuduz aşısı Osmanlı`ya getirildi. Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şahane`de ilk kuduz aşısı üretildi. Osmanlı’da aşı üretim çalışmalarını yürütmekte üzere Kuduz aşısını bulan Fransız mikrobiyolog ve kimyager Pasteur, çalışmalarını sürdürebilmek için 2. Abdülhamit davetiyle İstanbul’da gelir. 

Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şâhâne’den müderris Alexander Zoeros Paşa’nın başkanlığı altında, 1887’de  Daûl-Kelp ve Bakteriyoloji Ameliyathanesi (Kuduz Tedavi Müessesesi) kurulur. Bu kurum Dünya’da üçüncü, doğunun ise ilk kuduz merkezi olmuştur. Daha sonra bu merkez difteri serumu da üretmiştir.

Aşı çalışmalarının kronolojisi:

1887 de Kuduz Tedavi Müessesesi kuruldu.

1892 yılında bakteriyoloji hane kurulmuştur.

1892`de ilk çiçek aşısı üretim evi kuruldu.

1896 da difteri

1897 de sığır vebası

1903 de kızıl serumları Veteriner Hekim Mustafa Adil (1871-1904) tarafından üretildi.

1911 yılında tifo, 1913 yılında kolera, dizanteri ve veba aşıları Türkiye’de ilk kez hazırlandı ve uygulandı.

1927`de verem aşısı üretimi başladı.

İlk üretilen BCG aşısı ve prospektüsü 1927y Mary Montagu ülkesine yazdığı bir mektupta İstanbul’da çiçek hastalığına karşı “aşı denilen bir şey” (varilasyon metodu) yapıldığını hayretle bildirmektedir. Bu mektup aşı yapımına ilişkin ulaşılmış en eski belgedir.

 

 


Editör: M. AKAY