Başbakan Davutoğlu yeni yargı reformu paketini kamuoyuna duyurdu. Temel hedefler; yargı bağımsızlığı, tarafsızlığı ve şeffaflık. Yargıda çokbaşlılığın giderilmesi, maddi durumu yetersiz vatandaşlara adli yardım uygulamasının artırılması, yargılama sürelerine düzenleme paketin başlıklarından bazıları.

 Çankaya Köşkü'nde Yeni Yargı Reformu Stratejisi tanıtım toplantısına katılan Başbakan Ahmet Davutoğlu, yargı reformunu kamuoyuna duyurdu. Başbakan Davutoğlu, "Türkiye’de yargının hem işleyiş biçimi hem de diğer güçlerle ilişkisi ve toplum nezdinde itibarını koruyucu kapsamlı reformlara ihtiyaç var. İnsan onuru kavramına dayalı olarak yargı nezdinde atacağımız adımları paylaşacağım. Temelde 5 hedef ve 22 önemli reform unsuru var" dedi. Hükümetin 5 hedefi şöyle:

1. Yargı bağımsızlığının ve tarafsızlığının güçlendirilmesi
2. Yargıdaki hesap verilebilirliğin ve şeffaflığın artırılması
3. Yargının daha hızlı ve verimli çalışmasının temin edilmesi
4. Vatandaşlarımızın memnuniyetini esas alan insan odaklı bir sistem
5. Özgürlükleri koruyan ve geliştiren bir sistemin hâkim olması

Davutoğlu hükümetin bundan sonra hangi adımları atacağını da paylaştı. Buna göre; yargı mensupları, STK’lar, barolar ve tüm toplum kesimleriyle de istişare edilecek. Davutoğlu, "Hemen devreye sokulacak bazı unsurlar var ama istişareye devam edilecek" dedi. Ardından paketi ana ve alt başlıklarıyla birlikte madde madde sıraladı.

"Çokbaşlılık" olmayacak

• Yargıda çokbaşlılık giderilecek.
• Yargının hesap verilebilirliği ve şeffaflığı artırılacak. Tüm yargı mensuplarının uyması gereken etik ilkeler yine kendileri tarafından belirlenecek. Vatandaşlarımıza karşı sorumluluğumuz var ve bu halka açılacak. Mahkeme ve savcılıkların yıllık faaliyet raporları hazırlamasını zorunlu hale getiriyoruz. İlk defa kamuoyu tarafından bilinecek ve denetlenecek. Yüksek mahkeme kararları da herkesin erişimine açılacak. Seçim sonrasında her alanda çok kapsamlı bir şeffaflık çalışmasına gireceğiz.

Memnuniyet anketleri yapılacak

• Vatandaşların güven ve memnuniyetini öne alıp, anketler yapacağız. Yargı mensuplarının halka vereceği güven, toplumsal huzurun en büyük unsuru. Yargı mensupları kendilerine özgüven içinde halk nezdinde yargıya memnuniyeti yükseltmek için çalışmalı.

Basın büroları kurulacak

• Kamuoyunun doğru ve hızlı bilgilendirilmesi için adliyelerde basın büroları olacak.
• Vatandaşların adalete erişimini kolaylaştırıyoruz. Hukuki himaye sigortasını teşvik edeceğiz. Hak arama konusunda vatandaşlarımız tereddüde düşmeyecek.

Adli yardım geliştiriliyor

• Maddi durumu yetersiz olan vatandaşlarımıza adli yardım uygulamasını artıracağız. Ayrıca hukuki himaye uygulaması olacak.
• Avukatların belli bölgelerde ücretsiz, gönüllü hukuki hizmet uygulaması hayata geçecek.
• Hukuk klinikleri de kurulacak. Üniversitelerle işbirliği olacak. Hukuk öğrencileri gönüllü olarak vatandaşlara hizmet verecek.
• Mağdur haklarını güçlendiriyoruz. Yeni yaklaşımımız mağdur odaklı ve temel kanun hazırlığımız sürüyor. Seçim sonrası ilk çalışılacak kanunlardan biri bu. Tekrarlanan mağduriyet olmaması için teknik takip sistemi olacak. Eski hükümlüler için de istihdam planlanıyor.

Şiddete uğrayan kadına rehabilitasyon ve istihdam

• Şiddete uğrayan kadınlardan çocuklara ve diğer şeylere kadar bunların kamuda rehabilite edilmesi, gerekiyorsa istihdam edilmesine dönük de özel bir kanuni düzenleme planlıyoruz. Yine bu kanunla ağır şiddet suçu nedeniyle mağdur olmuş kişilerin zararlarını sorumlulara rücu edilmek suretiyle devlet ödeyecek. Bu devrim mahiyetinde bir adım.
• Suç nedeniyle sağlığı bozulan kişilerin tedavisini devlet yapacak.

Avukatlara yeni kanun

• Avukatlık müessesini ve savunmayı güçlendiriyoruz. Avukatlık Kanunu baştan sona yenilenecek.
• Noterlik sistemi yeniden yapılandırılacak. Ekonomik, sosyal ve hukuki alanlarda çalışma yapılacak. Noterlere bazı çekişmesiz işler verilerek yargı organlarının yükü hafifletilecek.
• Bilirkişi müessesinde reforma gidiyoruz. Gerçek anlamda bilirkişilik olacak, çünkü şu an işleyişte ciddi istismarlar söz konusu.
• Yeni adalet sarayları yapmaya devam edeceğiz.
• Adalet veri bankası kurulacak. Her veri dikkatle incelenecek ve takip edilecek.

"e-adalet" sistemi etkinleştiriliyor

• Yargıda e-adalet hizmetini daha da etkin hale getiriyoruz. UYAP sistemi çok önemliydi. Bu kapsamda halen kullanılan sesli ve görüntülü bilgi sistemi daha da geliştirilecek. Örneğin bir sanık mahkemeye gidemeyince görüntülü olarak ifade veriyor. Bu daha da yaygınlaştırılacak. İnsanların bulunduğu yerlerde adalet uygulaması sağlanmış olacak.

İstinaf mahkemeleri olacak

• İstinaf mahkemelerini hayata geçiriyoruz. İçtihat mahkemesi olarak çalışması gereken yüksek yargı organlarının iş yükü böylece azalacak. Çok kısa sürede hayata geçirilecek.
• İcra-iflas sistemi yeniden yapılandırılıyor. Ailelerin mağdur olmaması için lüzumlu eşyaların haczini yasakladık. Haczedilen malların gerçek değerinin altında satılmaması için ihalelere elektronik teklif imkânı getirdik.
• Adliyelerde vatandaşların işleri kolaylaştırılacak. Danışma masaları ve ön bürolar olacak.

Yargılama sürelerine düzenleme

• Hâkim ve savcı açığı kapatılacak.
• İdeal yargılama sürelerini belirliyoruz. Uzun yargılama herkesin şikâyet ettiği bir husus, ‘Geç gelen adalet adalet değildir’. Her bir dava için ideal yargılama süresi belirlenecek. Gecikme olursa da nedeni araştırılacak. Özel takip sistemi olacak.
• Hukuk eğitimlerini yaygınlaştırıyoruz. İllâ hukuk eğitimine gerek yok, vatandaşların her birinin temel hukuk bilgisine sahip olması lazım. Koruyucu hukuk aynen koruyucu tıp gibi, temel hukuk normlarına sahip birisi kendi başına alacağı tedbirlerle mahkeme önüne çıkmadan meselesini çözebilir.

Arabulucu sayısı 10 bini geçecek

• Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerini geliştiriyoruz. Arabuluculuk sistemiyle vatandaşlarımız sorunlarını mahkemeye gitmeden çözebiliyor. Noter, bilirkişi, arabulucu var. Mesele ilk aşamada sorunu çözebilmek. Arabulucu sayısı 10 binin üzerine çıkarılacak. İstanbul’a uluslararası tahkim merkezi kurulacak.
• Yurtdışındaki vatandaşlarımızın haklarını koruyoruz. Bu geliştirilecek.
• Yargıda mesleki yetkinliği artırıyoruz. Yargı mensuplarının hizmet içi eğitimi üzerinde titizlikle duracağız.
• Kadınlar, çocuklar ve engellilerin hukuki sorunlarının çözümüne özel önem göstereceğiz. Çocuk büroları daha da güçlendirilecek. Aile içi şiddetle mücadelede koruma ve savunmanın etkinliği artırılacak.

AİHM'e gitmeden içeride çözüm

• Ceza infazda modernizasyon olacak. En ağır suçu işleyenlere dahi bu olmalı. Ağır suç işleyenleri dahi rehabilite edecek infaz şartlarını sağlamamız lazım. Tutukluluk oranının da çok düşük kalması lazım. Bu anlamda Avrupa’dan öndeyiz. Ayrıca çocuklar için cezanın infazı adına kurulan eğitim evlerini daha da yaygınlaştıracağız. Topluma kazandırılmaları sağlanacak.
• Yargısal uygulamalardan kaynaklanan mağduriyetleri gideriyoruz. AİHM’e gitmeden Türkiye içinde çözülmesi sağlanacak. 

"AİHM'de bile yok"

Başbakan Davutoğlu, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruyla ilgili gazetecilerin sorularını da yanıtladı. Davutoğlu’nun, “Seçim beyannamesinde de açıkladığınız bir başlık vardı. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruyla ilgili bir düzenleme yapılacak mı? 'Mahkemeye getirdiği iş yüküyle ilgili uygulamayı gözden geçireceğiz' şeklinde haberler yer aldı. Bu da hükümetin bazı kararlardan rahatsız olduğu yönünde yorumlandı. Nasıl bir düzenleme yapılacak?” sorusuna cevabı şöyle oldu:

"Bireysel başvuru hakkını getiren bizim hükümetimizdir. Herhangi bir şekilde bireysel başvurudan rahatsız olmamız söz konusu değil. Yüksek mahkemeler aynı zamanda içtihat makamlarıdır, yargının içtihatlarla yeniden yapılandırılmasını sağlar. Binlerce dosya geldiğinde esas işini göremez hale gelebilir. Herkesin ortak fikri AYM’deki birikimden onların duyduğu rahatsızlıklar, bizim değil. Düşünün ki 30 bini aşkın bireysel başvuru var. AYM’nin kapasitesi belli, ilk aşama mahkemeler gibi bütün dosyalara bakmak için örgütlenmiş değil. İlk aşama mahkemelerinin bakacağı dosyalar da buraya götürülüyor, iş yapılamaz hale geliyor. Bireysel başvuruyu sistemde muhafaza edeceğiz. AYM kendi içindeki ihtiyaçları tespit eder, tedbirler alınır. Bir tür filtreleme mekanizmasıyla, kendi içinde bir mekanizması olacak. Birincil mahkeme haline gelmesinin önüne geçmek. 30 bin dosyanın bir kısmı zaten birincil mahkemelerle, bazıları arabulucularla çözülebilir. Bireysel başvuruyu biz getirdik; hakkı, hukuku koruyan her sisteme devam edeceğiz. AYM iş yüküyle ilgili kendi tedbirini alır. Bu filtreleme gibi şeyler AYM’nin kendisi tarafından oluşturulacak. Yargı bağımsızlığı esastır. Yargı da kendisiyle ilgili konularda tedbir alır, bunun bir düzenlemeye ihtiyacı var. AİHM’de bile böyle bir başvuru yok, 50’yi aşkın ülkeden gelen dosyalar. Bu, AYM’yi ilgilendiren bir durumdur, onlar da görevlerini etkin şekilde yapacak tedbirleri alırlar.”

Kaynak: Al Jazeera