Şimdi düşündüğümde, 1963'ten 1982'ye kadarki 20 yıl boyunca Türkiye'de kanlı bir darbenin "bayram" olarak kutlandığına inanamıyorum.

27 Mayıs Hürriyet ve Anayasa Bayramı...

Evet, Türkiye'nin ilericileri, sosyalistleri, komünistleri, demokratları, sosyal demokratları; sivil toplum kuruluşlarından medyaya, üniversitelerden aydınlara, siyasi partilerinden (sosyalist TİP dahil) parlamentoya kadar bütün kurumları demokrasinin katledildiği günü 20 yıl boyunca bayram olarak kutlamaya devam etmenin utancını paylaşıyor.

Hürriyet ve Anayasa Bayramı adı verilen bu "bayram" her yıl Anayasa Mahkemesi'nde yapılan törenlerle kutlanırdı. Yirmi yıl boyunca Anayasa Mahkemesi üyeliği yapan yüksek yargıçlarımızdan bir tanesi çıkıp da, Anayasa'yı toptan ortadan kaldıran bir darbenin yıldönümünün Anayasa Mahkemesi'nde kutlanması hukukun katlidir ve benim midem bunu kaldırmaz diyemedi. "Demirkırat'ın devamıyım" diyen parti iktidar oldu ama o darbeyi bayram olmaktan çıkarmaya cesaret edemedi.

Sonunda, darbecilerin ilan ettiği bayramın bayram olmaktan çıkarılması yine bir başka darbeciye, Kenan Evren'e nasip oldu.

12 Eylülcüler, kendilerinden önceki darbecilerin anayasasını rafa kaldırıp kendi anayasalarını yaptıkları için, bayramı da kaldırdılar tabii.

"Ama"lı yıllar 

Seksenlerin başında demokrasimize yönelik bu korkunç suikast bayram günü olmaktan çıktı çıkmasına ama 27 Mayıs 1960 "ilerici-demokrat" kamuoyunun gözünde daha yıllar yılı "iyi darbe" olmaya devam etti.

Seksenli ve hatta doksanlı yıllar darbelere karşı tutumun "ama"lı yıllarıydı:
Evet, darbeler kötüydü ama seçilmişler yoldan saptığında kaçınılmaz hale gelebilirdi.
Evet, 27 Mayıs olmasa iyi olurdu ama Bayar-Menderes faşist diktatörlüğünden çıkışın da başka yolu yoktu.

Evet, darbecilik savunulamazdı ama bütün darbeleri aynı kefeye koymak da olmazdı.
Evet, 27 Mayıs bir darbeydi ama ilerici bir Anayasa getirmişti...
Ben, ilerici denen o anayasanın ne menem bir şey olduğunun hâlâ tam olarak anlaşılabildiği kanaatinde değilim.

27 Mayıs Anayasası'nın şu anda tasfiyeye çalıştığımız askeri vesayet rejiminin çatısını kuran metin olduğunu hâlâ anlayamayanlar var.

Bu anayasanın ana fikrinin seçilmişlere güvensizlik, onları kontrol ve kısıtlama çabası olduğu anlaşılmış olsaydı; darbeyi yapanların, kendileri kışlalarına döndükten sonra da kurdukları yarı askeri rejimi güvence altına almak için bu anayasaya yerleştirdikleri kurumlar ve mekanizmalar tam olarak teşhir olmuş olsaydı, MGK anayasal kurum olarak kalır mıydı hâlâ?

Ya da "kuvvetler ayrılığı" üzerine yapılan tartışmalarda 27 Mayısçı zihniyetin hortlayışına bu kadar sık tanık olur muyduk?

"Anayasaları ancak kurucu meclisler yapar" fikri, "367'yi de bulsa tek bir partinin yapacağı anayasa meşru değildir" iddiaları ortaya atılabilir miydi?
Yüksek mahkemelerden yerindelik denetimi yapması beklentisi hâlâ bu kadar yüksek olur muydu?

Hâlâ yüz kızartıcı bir suç değil

27 Mayıs'ın üzerinden 53 yıl, yediğimiz son darbenin üzerinden 15 yıl geçti. Artık Türkiye'de askeri bir darbe yapılamayacağını söylüyor; buna inanmak istiyoruz.

Ama hem siyaset sınıfı olarak hem de sivil toplum olarak zihin kodlarımıza kazınmış darbeci ve vesayetçi gelenekten tamamen kurtulduğumuzu söylemek hâlâ zor.
İnanmıyorsanız 28 Şubat Davası'yla ilgili tartışmalara bakın.
Herkese bir yufka yüreklilik geldi ki, inanılmaz...

Bakıyorsunuz, her ağzını açan yargıç kesilmiş, dosya değerlendirmesi yapıyor. Kaçma ihtimalleri, delilleri yok etme imkanları olmayan yaşlı başlı insanların tutuksuz yargılanmalarının daha doğru olacağına hükmediyor! "70 kişiye ne gerek vardı, sadece elebaşılar yargılansa olmaz mıydı" deniyor. Dava "işbirlikçi sivillere" doğru genişleyecek diye bir telaş, bir telaş...

Şurası bir gerçek ki, ilk darbenin üzerinden 53 yıl geçti ama bu ülkede darbecilik hâlâ sahiplenilmesinden utanılan yüz kızartıcı bir suç olarak algılanmıyor.