Etyen MAHÇUPYAN Tüm Köşe Yazıları

Son Dakika

Kemalizm bir tarihsel parantezmiş meğer…

Laik kesimin serveti artık pek sorun değil, asıl mesele toplumun geri kalanına ‘yabancılaşmış’ görülen kültürü. Laik kesim bu açıdan Kemalizmi hala aşamamış durumda. İyi de söz konusu yabancılaşma ortada dururken seçimi nasıl kazanacaksınız? Dindarlığa karşı olmadığınızı söyleyebilirsiniz ama yeterli değil. ‘Ben de seninle aynı yerde duruyorum’ (aynı kimliğe ve duygulara sahibim) mesajı vermeniz lazım. Ve elinizde söz konusu yabancılaşmayı aşabilmek için tek aracınız var: Milliyetçilik. Ne var

1.06.2023

Bu neyin seçimi?

Muhalefetin ne dediğinin ve neyi nasıl yapacağının önemi kalmadı. Kılıçdaroğlu’nun kazanması belirli bir siyasi çizgiyi ima etmiyor… Sadece yolu açıyor ve topluma ‘yeniden’ siyaset imkanı sunuyor. Dolayısıyla seçim iki aday arasında değil. Siyaseti (ve devleti) İttihatçılığa teslim etmekle elimizde tutmaya çalışmak arasında. O nedenle Kemalist milliyetçiliğin muhalefet sahnesini ele geçirmesine rağmen Kürtlerin menfaati Kılıçdaroğlu’nu desteklemekten geçiyor. HDP’nin hareket alanının nispeten g

25.05.2023

Doğal hastalanma halimiz: Milliyetçilik

İlk tur seçim sonuçları milliyetçiliği bir anda kıymetli hale getirdi. Kim daha milliyetçi olabilirse nihai zafer de onun olacakmış kanaati güçlendi. Birleşik bir milliyetçi partinin ülkenin en büyük partisi olabileceği öngörüleri dolanmaya başladı. Görünen o ki toplumun önemli bir bölümü de milliyetçiliğin kendi doğasına ne denli uygun olduğunu yeniden keşfetti…Beş yıl kadar önce Karar gazetesinde bu konuda bir yazı yazmışım… Okuyucularımdan biri hatırlattı. Tarihi 2 Mart 2018. Okudum, hoşuma

20.05.2023

Meğer asıl dip dalga Yeni İttihatçılık imiş…

Uzun söze gerek yok… Bu seçimle ilgili tahminlerimde iki yanlış yaptım. Tomurcuklanan bir olgunun derinleştiği zehabına kapılırken, gözümün önünde duran bir başka olguyu küçümsedim. Referandum türü bir seçim olmasa, aslında sonuçlar muhalefet için pek de kötü sayılmaz. AK Parti ve Cumhur İttifakı oyu az da olsa düştü, CHP ve Millet İttifakı oyu az da olsa yükseldi. Ancak halk şu anki ideolojik viraja onay verdi. Yeni İttihatçılık iktidarın topluma bir daveti olarak başladıysa da görünen o ki ‘m

15.05.2023

Sakin bir seçim, Meclis’te muhalefet çoğunluğu ve ilk turda Kılıçdaroğlu

Bahçeli seçime kendi listesiyle girme kararını nasıl aldı? Hangi dinamik nedeniyle kendi partisinden (kamuoyuna yansıyan) hiçbir çatlak ses çıkmadı? Bu süre zarfında iktidarı destekleyen bürokrasi ve çevresinden niçin ‘saçmalamayın, Meclis çoğunluğu kaybedilir’ uyarısı gelmedi? AK Partililer ve bakanlar seçime darbe girişimi derken acaba Bahçeli bunlara niçin destek vermiyor? Mart ayındaki bir grup konuşmasında Bahçeli acaba niye ‘sokak olayı istemiyoruz’ mesajı verme ihtiyacı duymuştu? Önceler

2.05.2023

Bahçeli AK Partiye niçin kazık attı?

MHP niçin ayrı liste ile seçime girmeye karar vererek Meclis’te muhtemel Cumhur İttifakı çoğunluğunu engelledi? Sorunun cevabı için MHP’nin ‘görünür siyasetin ötesindeki’ bağlantılarını hatırlamak gerekebilir. Bu bağlantılar cumhurbaşkanlığı sisteminin kotarılmasına, yeni bir anayasa teklifinin sunulmasına zemin oluşturmuştu. Acaba bu karar da ‘görünür siyasetin ötesindeki’ iktidar ortaklarının telkini ile mi oldu? Neden olacağı radikal farklılık, günlük siyaseti aşan bir mülahazanın etkili ola

12.04.2023

Devlet muhalefetin zaferine çomak sokacak mı?

Kılıçdaroğlu bu siyasi iktidar ve onun devletteki ortakları açısından ‘yakın ve açık’ bir tehlike… Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı olmasından sonra bu tehlike daha da yaklaşmış durumda. O halde soralım: Acaba ‘devlet’ Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanlığını ve dolayısıyla Millet İttifakı’nın iktidarını engellemeye çalışacak mı? Şaşırtıcı gelebilir ama benim cevabım ‘hayır.’

14.03.2023

Meral Akşener’den niçin özür dilemeliyiz?

Akşener belediye başkanları üzerinden Kılıçdaroğlu’nu ve dolayısıyla Masa’yı vesayet altına almayı denemiş gözüküyor. Aynen Bahçeli’nin Cumhur İttifakı’ndaki rolüne benzer şekilde Millet İttifakı’nın sınırlarını çizme hevesinin cazibesine kapılmış (ya da kaptırılmış) olabilir. Tabiri caizse sanki Millet İttifakı’nın ‘Bahçelisi’ olmak istedi ama karşı taraf herkesi şaşırtacak ölçüde maharetli çıktı.

8.03.2023

Meral Akşener’e niçin teşekkür etmeliyiz?

Karamsarlığa gerek yok… Aksine Akşener’in bu hamlesiyle muhalefetin de büyük bir fırsat yakaladığını görmekte yarar var. Muhalefet nihayet bir tür ‘Truva atı’ndan, bozgunculuğu siyaset niyetine zorlayıp duran bir ‘partnerden’ kurtulacak. Beşli masa özgürleşecek, daha reformcu, demokratik ve cesur adımlar atma fırsatı elde edecek.

4.03.2023

Palavra bağımlısı palavracıdan gocunmazmış!

Hepimiz biliyoruz Erdoğan’ın ‘depremde yıkılan binaların yüzde 98’inin 1999 öncesi inşa edilenler olduğu’ sözünün ne denli gerçek dışı olduğunu ama toplu bir infial üretmiyoruz. Üstelik bunca insanı kaybetmişken ve iktidarın depremle mücadele açısından gerekenleri yapmadığı apaçıkken… Çünkü muhtemelen palavraya düşündüğümüzden çok daha fazla alışkınız. Hatta belki de (kendimize kondurmasak da) palavranın bağımlısıyız…

20.02.2023

Şehitliği sorgulamayan, depreme hazırlıklı olabilir mi?

İşin aslı, deprem toplum olarak bizim önceliğimiz değil. Hiçbir zaman olmadı ve muhtemelen bundan sonra da olmayacak. Bir süre konuşulacak ve yine arka plana itilecek. Çünkü hayata olan temel yaklaşımımız hayatı ‘her ne pahasına olursa olsun’ öncelemiyor. (…) Kendimize soralım: Şehitliği sorgulamayan, aksine doğallaştırıp içselleştiren bir toplum, depreme olması gerektiği gibi hazırlanabilir mi? Yaşamı sürdürmeyi ve yaşayanları korumayı tek ve acil öncelik olarak önüne koyabilir mi?

13.02.2023

İktidar palavrayı niye seviyor?

Yeni İttihatçılık (aynen ‘eski’ İttihatçılık gibi) gerçek dışı ve arkaik bir hikâyeyi geleceğe matuf ‘gerçekçi bir kızıl elma’ olarak sunuyor. Bu palavraya inandığı ölçüde ve bu inancını sebatla, güçlü bir iradeyle vurguladığı takdirde toplumun da aynı palavranın peşinden gidebileceğini, iktidara destek vereceğini hayal ediyor. Bunun yaratacağı özel psikolojinin cazibesini atlamayalım… Hasreti çekilen bir duygu denizine atlamak gibi... Kişi ve toplumu gerçeklerden kopartan, hayal aleminde gezdi

6.02.2023

Erdoğan’ın standart menüsü ve muhalefetten beklenen cevap

Muhalefet seçim ortamının iktidar tarafından ideolojik ve psikolojik olarak sonuna kadar ‘sömürülme’ ihtimaline hazır olmalı. İktidar söyleminin üzerine çıkmak için yapılanların yanlışlığına, adaletsizliklere, aklı ve bilimi dışlayan uygulamalara yüklenmek, vatandaşın sıkıntılarını dile getirmek yeterli olmayabilir. Muhalefet toplumun isteyeceği ve gerçekçi bulacağı alternatif bir devlet, millilik, vatandaşlık ve gelecek tasavvuru üretmek durumunda.

29.01.2023

“İslam” ve “İslamofobi”: Karşılıklı kolaycılık

İşin özü ötekini anlama kaygısı olmayan iki zihniyetin karşılaşmasıdır. Bir tarafta inancın kamusallaşmasını (giderek hükümranlığını) doğal ve doğru bulan, saygıyı vazgeçilmez bir değer olarak tanımlayan, eşitlik fikrine özünde yabancı olan ataerkillik; diğer yanda inancı bireyselleştirip kamusallığın dışına taşıyan, değerleri göreceli kılan, saygıyı başkasına karışmama olarak gören relativizm.

25.01.2023

14 Mayıs: Yeni İttihatçılık meşruiyet peşinde

İktidar, Yeni İttihatçı ideolojik tercihi bu seçim vasıtasıyla onaylatma, ona meşruiyet kazandırma peşinde. 14 Mayıs tarihi bu meşruiyet arayışı için ideal bir sembol. İktidarın ‘Yeter, söz milletindir’ diyerek önümüzdeki seçimleri kazanması halinde ‘Millet’ iktidara gelmiş addedilecek ve muhalefet (ideolojik açıdan) bir bütün olarak ‘Millet’in dışına itilebilecek. O noktadan sonra tek parti iktidarı artık ‘Millet’ in doğal iktidarı olarak sunulacak… ‘Millet’ kendi karşısında gördüğü güçlere ‘Y

21.01.2023

Yeni İttihatçılık nasıl ‘gerçekçi’ bir tasavvur olabildi?

Yeni İttihatçılık ülkeyi ve insanlarını hastalıklı bir psikolojiye, ilkel bir zihinsel tıkanmaya mahkûm ediyor. ‘Türkleri’ insanlığın birikiminden nasibini almamış, hatta onu ‘bilinçli’ olarak reddeden, kıymeti kendinden menkul bir devletçiliğin peşinde sürüklenen bir güruha dönüştürme hayali güdüyor. Bu fazlasıyla arkaik yaklaşım nasıl oldu da adım adım inşa edilebildi ve halen ülkenin yarısının oyunu alabilecek bir noktada?

15.01.2023

Erdoğan giderse devlet ‘bizim’ mi olacak?

Acilciler de ilkeciler de (bilerek ya da bilmeyerek) ayakları biraz havada, romantik bir ‘modern Türkiye’ hayaline yaslanarak günü geçirmenin peşinde görünüyor. Devlet adına irade koyabilen bir bürokrasinin bugün (ve yarın da) faal olacağını veri olarak aldığımızda ise önümüze gerçek anlamda siyaset yapmanın imkânları açılıyor. Her şeyden önce devlet adına irade koyanlar devletin tümünü içermiyor. Bürokrasi ideolojik ve normatif değerlere bağlılık açısından homojen değil…

15.01.2023

İmamoğlu’nun adaylığı muhalefetin iktidara kıyağı olmasın?

Biri çıkıp “İmamoğlu’nun muhalefetin cumhurbaşkanı adayı olarak öne sürülmesi iktidarın ekmeğine yağ anlamına gelir” deseydi nasıl karşılardınız? Herhalde ‘yok artık’ derdiniz. Hemen herkes Erdoğan’ın en çok İmamoğlu’ndan korktuğu, o nedenle önünü kesmeye çalıştığı konusunda hemfikirken, bu türden çıkışlar muhakkak ki ‘pişmiş aşa su’ kabilinden görülürdü. Ancak ben bu yazıda söz konusu önermeyi savunmayı ve okuyucuyu ikna etmeyi deneyeceğim…

26.12.2022

Yeni İttihatçılığın mıntıka temizliği: Gayrımüslimlerden İmamoğlu’na

Aylardır İttihatçılık (Yeni İttihatçılık) tespitlerimin üzerine gelen ‘Türkiye Yüzyılı’ vizyonu ve şimdi de İmamoğlu ve HDP’nin üzerine ‘mıntıka temizliği’ mantığıyla gidilmesi (en azından benim açımdan) durumu bariz hale getiriyor. Eğer muhalefet karşısındaki meselenin Erdoğan’dan daha büyük olduğunu, kendi içindeki kırılmaların (oportünist ve kariyerist arayışların) iktidara alan açtığını idrak etmez ve bunları önleyici tedbirler almazsa, iktidar muhtemelen ideolojik onay almış hissederek dah

24.12.2022

Yeni İttihatçılığın Müsvedde Tarihi’ne dipnot (ve bir anekdot)

Erdoğan zihniyet, kültür ve ideolojik açıdan zaten devlet ve devletçiliğe uzak değildi. Ama Kemalist laik devlet tasavvuru muhafazakârları dışladığı ve (nihayette) aşağıladığı oranda devlete uzak ‘kalmıştı’. Onun dünyasında devlet, onu ‘şu an’ sahiplenenler ‘yanlış’ olduğu için olumsuz bir etkendi. Nitekim tam da bu nedenle Gülen cemaatinin devlete nüfuz etmesi (2003-2010 aralığında) AK Parti için bir ‘yanlışın düzeltilmesi’ anlamına geldi.