1980’ler sonrası dünyada insanlığın özellikle bilgisayar teknolojilerinin yarattığı enformasyon bombardımanı altında genel bir zihniyet değişimi yaşadığını söylemek sanırım çok yanlış olmaz. Geçenlerde bundan sözederken 1980’ler sonrası dünyadaki “kimlik” sorunlarının, “ekoloji”sorunlarının ve “üretimin küçük ölçeklerde örgütlenme” sorunlarının bu zihniyet değişikliğiyle yakından ilgili olduğundan sözetmiştim.

Konuya devam edersek, “demokrasi” sorunun da bu zihniyet değişikliğinin bir parçası olduğunu söyleyebiliriz gibi geliyor bana. Çünkü bu zihniyet değişikliği dediğim olgunun arkasında insanın kendini bir birey olarak yeniden keşfetmesi yatıyor.

 İnsan kendini kendine bakarak keşfedemez, ancak diğerlerine bakarak bunu yapar. Günümüzün insanı da diğer konularda olduğu gibi demokrasi konusunda da kendisini “temsil” etmek üzere seçilmiş insanlara bakarak onların “kendisini” temsil etmede sorunlar olduğunu farkediyor.

Alın şu anayasa meselesini! Hiçbir konuda “katılım” lafını ağızlarına almayan siyasilerin anayasa konusu açıldığında neredeyse hep birden “Ama anayasa ‘katılımcı’ bir biçimde yapılacak!”demelerine ne demeli! Neden “katılımcı” bir biçimde yapılması gerekiyor hiç kimse açıkladı mı? Oysa mademki bu Meclis “hür ve demokratik” bir biçimde seçilmiş milletvekillerinden oluşuyor. O zaman onların bizim “temsilcilerimiz” olarak anayasayı yapmalarında ne mahsur var ki? Sonrasında da bir referandumla toplumun onayı da alınır ve anayasa meselemiz de böylelikle çözülür. Ne diye illa da “katılımcı” olacak diye tutturuyorlar dersiniz?

Doğrusu benim anladığım, anayasa gibi toplumun birlikte nasıl yaşayacağının kurallarını belirleyen bir metnin hazırlanması ve kabul edilmesinde “temsili demokrasi”nin sağladığı “meşruiyet” yetmiyor da ondan. Yani aslında bu “katılımcılık”taki ısrarın arkasında bence kimse itiraf etmiyor olsa da aslında “temsili demokrasi”nin artık “meşruiyeti” kuşkulu bir sistem olduğu gerçeğinin kabulü yatıyor.

O nedenle de hemen bütün dünyada 1989’da, duvarın yıkılması sonrasında yapılan anayasalarda“katılımcılık” temel bir konu oluyor. Hatta öyle ki anayasa metninden çok metnin “katılımcı” bir biçimde yapılıp yapılmadığı daha önemli bulunuyor vs.

Bizim siyasetçilerimizin “katılımcılık”tan sözetmelerinin nedeni böyle bir zihni değişime sahip çıkıyor olmaları olabilir mi? Sanmıyorum. Öyle olsaydı ikide bir “3. köprü”nün Boğaz’ın neresinden geçeceği konusunda ya da ne bileyim mesela “çılgın proje” gibi konularda topluma sormak ihtiyacı da hissedebilirlerdi. O nedenle de anayasanın “katılımcı” bir biçimde yapılacağı ifadeleri bence bir pazarlama tekniğinden öte bir anlam taşımıyor.

Çok uzun yıllar kendisine hiçbir şey sorulmadığı gibi yaşadığı coğrafyada bile geçiciymiş gibi duran bir halk için “katılımcı bir demokrasi”yi savunmayı toplumdan kopukluğun bir işareti olarak okuyabilirsiniz. Hatta apartman toplantılarını bile yapmayı zül gören bir toplumda bu “katılımcılık” da nereden çıktı diye sorabilirsiniz.

Ama benim bildiğim yalnızca ekonomik alanda değil aynı zamanda sosyal alanda da toplumun kararlara katılması biçimindeki bir demokrasinin önümüzdeki dönemin demokrasi anlayışı olacağı. Çünkü çağımızın bireyi kendini önemsemeye devam ettikçe ve kendi hayatıyla ilgili kararlarda kendi dahlinin de olması gerektiğini düşünmeye devam ettikçe kaçınılmaz olarak katılımcı bir toplum da gelişecek. Bu, “çağımızın bireyi” kapsamına Türklerin de dahil olduğunu söylememe bilmem gerek var mı?

Meclis Başkanı Cemil Çiçek “katılım” konusunda işlerin iyi gitmediğinden yakınıyor. Acaba bu durum insanlarımızın, siyasetçilerin “Katılın!” dediklerinde aslında “Farketmez, biz nasıl olsa bildiğimizi okuyacağız!” demek istemiş olduklarını düşünmelerinden olmasın?

erolkatircioglu@gmail.com