Cumhuriyeti kuran elitin, dağılmakta olan imparatorluktan bir ulus-devlet çıkarmak için topluma“anasır-ı İslam” diyerek oynadığı birleştiriciliğin anlaşılabilir bir yanı vardır kuşkusuz. Ama çok sayıda etnik ve kültürel farklılığı içeren aynı topluluğa “Türk milleti” demenin böyle anlaşılabilir bir yanı yoktur. Çünkü birincisinde sayıca azalmış gayrımüslimleri dışarıda bıraksa bile çoğunluk için bir ortak payda sözkonusuyken diğerinde ortak payda olduğu kuşkulu bir nitelemedir sözkonusu olan.

Toplumu kuşatamamış bir ortak paydada ısrarcı olmak ancak baskıcı bir rejimle mümkün olabilir. Nitekim, Türkiye’deki siyasi rejim de, her ne kadar daha sonraları adına “demokrasi” denmiş olsa da başından beri özünde baskıcı bir rejim oldu.

Bu baskıcı rejimin değişeceğini umduğumuz şu günlerde toplumumuzu yeniden düşünmek ve bütün farklılıklarla birlikte nasıl birarada daha mutlu bir yaşam kurabileceğimizi tartışmamız gerekiyor.

Öncelikli olarak kabul etmeliyiz ki bu doksan yıllık parantezin içinde gelişen olaylar bu parantezi açmış anlayışlarla her geçen gün daha fazla çelişmekte ve topluma bir değişim önermektedir. Ama toplumsal değişimlerin belirsizlikler içerdiğini düşünürsek değişimden yana olanların işlerinin zor olduğu ve olacağı da ortada.

Oysa değişime karşı olanların karşılaştıkları böyle bir zorluk yok. Onlar değişime karşı oldukları için bir belirsizlik değil aksine bir belirliliğin içinden konuşuyorlar. Güvenilir bir liman olduklarını kanıtlamaya çalışıyorlar herkese. O kadar! Onların siyasetleri budur.

O nedenle değişimi talep edenlerin değişimin ima ettiği belirsizlikleri aşmak için değişimin en azından olası sınırlarıyla ilgili bazı düşünceler ortaya koymaları gerekiyor. Örneğin nasıl bir toplum olmak istedikleriyle ilgili olarak. Bunun da zihniyet dünyamızda bazı ezberlerin bozulmasına yönelik sözleri içermesi gerektiği açık.

Sanırım bunların başında Kürt siyasi hareketiyle ilgili varolan önyargılar geliyor, örneğin Kürtlerin şiddetseverliği meselesi. Bu ülkede töre cinayetlerinden otuz yıllık savaşta onca ölen ve öldürülen canlara referans vererek Kürtlerin, neredeyse sosyolojik ya da antropolojik olarak şiddetseverliği üzerine çok şeyler söylendi. Kürt siyasi hareketinin önderi Öcalan için “bebek katili”, PKK için de “acımasız terör örgütü” ifadeleri her daim kullanılan sıfatlar oldular.

Ama bugünlerde altını çizmemiz ve teslim etmemiz gerekiyor ki şiddetin sona ermesi, seksen gündür hiçbir kimsenin ölmemiş olması Kürtlerin barıştan yana tutumundan kaynaklanıyor.

İlk adımın “Türk hükümeti” tarafından atılmış olması ise bizi şaşırtmasın. Tabii ki devleti yöneten“Türk hükümeti” olduğuna göre sorunu çözmesi gereken de oydu. Çünkü Kürt sorunu denen sorunun şiddete bulaşması Türk devletinin Kürtlere yönelik şiddeti kışkırtan baskıcı politikalarından kaynaklanmıştı.

Nitekim AKP hükümetinin bu devlet politikalarından vazgeçmesi ve barış adımı atmış olması karşısında Kürtlerin de davete coşkulu bir biçimde hemen icabet etmesi bu durumun en açık kanıtı. O nedenle de önümüzdeki barış sürecinde, şiddetin, devletin çok sayıda etnik ve kültürel farklılığı içeren bir topluma zorla “Türk milleti” demesinden kaynaklandığını, Kürtlerin şiddetseverliğinden kaynaklanmadığını teslim etmemiz gerekiyor. Değişmesine çalışmamız gereken ezberlerden biri bu.

Toplumun geldiği bu barış momentinde, imparatorluk bakiyesi bu karmaşık toplumda doksan yıldan beri yapılageldiği gibi zorla hiçbir şeyin yapılamayacağını, riskler içeriyor olsa bile özgürlüklerin ve demokrasinin herkes için sağlanmasının temel konumuz olduğunu kavramamız gerekiyor.

Sanırım şiddetten uzak huzurlu bir toplum ancak böyle kurulabilir.

erolkatircioglu@gmail.com