Hatay Alevilerinin “malum mesele” olan Suriye krizini nasıl algıladıklarını birinci elden duymak içinHatay’dayım.

Hatay halkı Suriye’de savaşan iki tarafla da akrabalık bağı ile ilişkili. Rejim tarafında savaşanların da, rejime karşı savaşanların da yakınlarını da, Suriye’ye komşu Hatay’da bulmak mümkün.

Hemen dibinde gerçekleşen bir savaşa rağmen Hatay iyi bir sınav veriyor. Komşu ülkede yaşananlara ilişkin farklı görüşler hâkim. İki tarafın da duygusal bagajı ağır. Mezhepsel farklılıklar elbette Suriye’de olup bitene karşı duruşu belirliyor. Ancak resim siyah ve beyaz değil. Sünniler arasında muhalefete soğuk bakanlar da var, Aleviler arasında bu rejim gitmeli diyen de.

Hatay’dan Türkiye’ye yansıyan resmin aksi bir sakinlik havası hakim şehre. Hataylılar elbette endişeli ancak şehirde bir asayiş sorunu yok. Herkesin ortak vurgusu Hataylılar için bir övünç kaynağı olan birlikte yaşama kültürüne zarar gelmeyeceği yönünde.

Duyarlılıklar ön planda

Kendisinin Sünni olduğunu söyleyen bir polis memuru, Hatay’da ciddi provokasyonların yaşandığını ve olası gerilimlerin Hatay halkının tavrı sayesinde bertaraf edildiğini söylüyor. Özellikle Alevi vatandaşların son derece sağduyulu davrandığının altını çiziyor ve teşekkür borçlu olduğunu ifade ediyor. Yine Antakyalı Aleviler Sünni komşularının bu hassas dönemdeki duyarlılıklarından çok memnunlar.

Hatay’da ortamı gerebilecek çok faktör var. Şehrin ekonomisi doğal olarak göbek bağı ile bağlı olduğu Suriye’de yaşanan iç savaş nedeniyle ciddi şekilde etkilenmiş. Bununla beraber sınırdaki güvenlik sıkıntıları mevcut tedirginliği arttırıyor. Şehrin dokusuna tamamen yabancı olan Selefilerin varlığı Hataylılar için rahatsızlık verici. Bir de buna bazı Hataylıların dikkat çektiği derin güçlerin provokasyon girişimleri eklenince gerginlik için son derece uygun şartlar oluşuyor.

Sivil inisiyatifler

Ancak Türkiye’nin başka yerlerinde görmeye alışkın olmadığımız bir birlikte yaşam kültürü böylesi çatışmalı bir havanın oluşmasını engelliyor. Örneğin faaliyetlerini öğrenmekten büyük memnuniyet duyduğum Antakya Sivil İnisiyatifinin girişimleri tüm Türkiye için örnek bir model oluşturuyor.

Bu girişimin kurucularından olan ve aynı zamanda Eşitlik ve Demokrasi Partisi Hatay İl BaşkanıMustafa Köse bu girişimin kimlik ve parti üstü bir siyaset yapmayı amaçladığını söylüyor. Bu girişimle hükümeti ve muhalefeti biraraya getirdiklerini vurgulayan Köse, AK Parti’nin Suriye politikasına kişisel olarak katılmasa da, hükümetin Hatay’da gerginliği önlemeye ilişkin politikalarını isabetli bulduğunu belirtiyor. Girişimin diğer bir kurucusu olan Alaiddin Taş ise Hatay Alevilerinin tümünün Esed rejimini desteklemediğini söylüyor ve tüm muhalif unsurların temsil edileceği bir geçiş dönemi hükümetinin bir an önce kurulup Esed rejiminin yıkılması gerektiğini ifade ediyor. Bu iki isim Suriye’de dış aktörlerin müdahalesine karşı olduklarının altını çiziyor ancak Baas rejiminin anti-demokratik yapısını da vurguluyor. Benzer şekilde AK Partinin Suriye politikasına eleştirel baktıklarını belirtiyor, ancak özellikle Hatay milletvekili olan Adalet Bakanı Sadullah Ergin’in, vali ve Emniyet müdürünün çalışmalarını da takdir ettiklerini ifade ediyorlar.

Esed’i destekleyenler de var, ama...

Elbette tüm Arap Aleviler, Köse ve Taş ile hemfikir değil. Esed rejimini destekleyen Arap Aleviler çoğunlukta. Ancak Taş Suriye’de demokratik bir rejimin kurulursa, Hatay Alevilerinin endişelerinin geçeceğini söylüyor. Hatay Alevilerinin Suriye rejimi konusundaki algıları gerçeklikle pek örtüşmeyen bir resim. Kendilerinin bizzat tecrübe etmedikleri bir Baas yönetimi konusunda ilginç görüşleri var. Örneğin Esed rejimi altında herkesin çok memnun olduğu, kabinenin tüm bakanlarının Sünni olduğu, ekmeğin- suyun- elektriğin bedava olduğu, Esed’in Suriye’de korumasız bisikletiyle dolaştığı gibi gerçeklikten uzak bir algı yaygın. Muhaliflerin uyuşturucu kullanan “cihadçılar’ olduğu gibi tuhaf fikirler duymak mümkün. Tayyip Erdoğan’ın Beşşar Esed ile önce yakınlaşarak onu kandırdığı ve sınırdaki mayınları temizletip, daha sonra rejimi yıkmak için girişimlerde bulunduğu gibi fantastik komplo teorileri havada uçuşuyor. Böylesi bir ortamda faaliyet gösteren ve hâlihazırda oluşan duygusal havayı istismar etmeye çalışan girişimler de yok değil. Haftaya buradan Hatay izlenimlerini paylaşmaya devam edeceğim.

cerenkenar@gmail.com