Bayramı fırsat bilip gündemden biraz uzaklaşalım ve kriz kadar güncel olmayan ama aslında hepimizin kaderini ondan daha fazla etkileyecek olan meseleye, teknolojinin mesleklerde yarattığı büyük değişime gelelim. (Bu arada herkesin bayramını kutluyorum.)

Uluslararası bir şirketin Türkiye CEO’su kısa süre önce yeniden yapılanma kapsamında çok sayıda kişinin işten çıkarıldığını anlatıyordu. Yakın zamana kadar tüm faturalar tek tek elle sisteme giriliyormuş. Teknoloji bunu değiştirmiş; bugün artık faturalar “taranıp” geçiliyor. Ve muhasebe işinin geri kalanı Almanya’daki merkezde çalışanlar tarafından hallediliyor. Sonuç: Türkiye’deki muhasebe personeline ihtiyaç kalmamış. Muhasebe bölümünden onlarca kişi çıkarılmış…

Muhasebecilik ölüyor. En azından bildiğimiz anlamıyla. Ama yükselen, şirketlerin eleman arayıp da bulamadığı meslekler de var var.

Boyner Holding’in alışveriş aplikasyonu Hopi’nin Genel Müdürü Neslihan Uçar Çadırcı, Türkiye’de “Veri bilimcisi” ve “Veri mühendisi” bulmanın çok zor olduğunu söylüyor. Türkiye’de henüz veri üzerine lisans eğitimi veren bir üniversite yok. Oysa ihtiyaç büyük. Neslihan Uçar Çadırcı, “Şu anda herkes App (Aplikasyon/Uygulama) yapma derdinde” diyor, “Çünkü App’ler veri toplamının en iyi yolu. Herkes CRM ve veri ekiplerini de kuruyor. Verisi olmayan bir şirket en iyi ürünü üretse, en iyi fiyatı verse bile gelecekte ayakta kalamayacak.” (*)

Verinin yükselişi yeni mesleklerin yükselişine yol açtı: Veri bilimcisi, veri analisti,  veri mühendisi, veri mimarı, veri ambarı yöneticisi, veri ambarı analisti, veri modelcisi…

Davos’ta açıklanan bir rapora göre (**) önümüzdeki 5 yılda orta düzeyde beceri gerektiren muhasebecilik, veznedarlık, kasiyerlik, sekreterlik gibi beyaz yakalı mesleklerin önemi azalacak. (Bu mesleklerde çalışanlar için teknolojik değişimle baş etmenin yolu yeni beceriler edinmekten geçiyor.) Buna karşılık teknoloji odaklı bazı meslekler yükselirken bazı geleneksel meslekler de önemini korumaya devam edecek. Dünyanın çeşitli ülkelerinde çok sayıda şirketle görüşülerek hazırlanan rapora göre... (*)

Yükselen meslekler:

• Veriyle ilgili işler (Veri analizi, bilimciliği, mühendisliği, mimarlığı vb.)
• Yazılım ve uygulama geliştiriciliği
• Bilgi teknolojisi (uzmanlığı)
• Dijital pazarlama
• Süreç otomasyonu
• Bilgi güvenliği
• E-ticaret
• Sosyal medya
• Robotik mühendisliği
• Makine öğrenmesi

Ölen meslekler:

• Muhasebecilik
• Sekreterlik
• Fabrika işçiliği
• Postacılık
• Mali analiz
• Kasiyerlik, gişe satıcılığı
• Her türlü kayıt işleri
• Mekanik ve makine tamirciliği
• Telepazarlamacılık
• Şoförlük
• Kapıdan kapıya pazarlama
• Avukatlık

Önemini koruyacak meslekler:

• Pazarlama ve satış
• İnsan kaynakları
• Finansal yatırım uzmanlığı
• Tedarik zinciri ve lojistik
• Üst düzey yöneticilik
• Elektronik mühendisliği
• Enerji ve petrol mühendisliği
• Petrol ve doğal gaz tesisi operatörlüğü
• Öğretmenlik ve üniversite öğretimi

Teknoloji sadece meslekleri değil ihtiyaç duyulan becerileri de değiştiriyor.

Önemi azalan beceriler:

• Hafıza
• Sözel beceri
• El becerisi
• Dayanıklılık
• Keskin görüş ve duyu
• Mekansal beceri
• Okuma, yazma
• Koordinasyon ve zaman yönetimi
• İnsan yönetimi

Önemi artan beceriler:

• Analitik düşünce
• İnovasyon
• Yaratıcılık, orjinallik
• İnisiyatif
• Eleştirel düşünce ve analiz
• Karmaşık problem çözebilme
• Muhakeme, problem çözme, kavrama
• Liderlik ve sosyal etki
• Duygusal zeka

Eleştirel ve analitik düşünce mi dediniz! İnsanlık bir benzeri sanayi devriminde görülen büyük bir değişim dalgasıyla karşı karşıya. Bazı ülkeler buna daha çok hazır. Bazıları ise değerleri uymadığı için öyle görünüyor ki, nal toplayacak. Eleştirel düşünceyi boğanlar, ezberciliği yüceltenler başta olmak üzere.

Türkiye Cumhuriyeti’nin değerleri gelecekle uyumlu değil. Değişim dalgasında ayakta kalabilmek için ona çok fazla güvenmeyin. Eleştirmekten korkmayın, “makbul olmayan” kitapları okuyun, “makbul olmayan” sitelere girin, okulda aldığınız eğitimle yetinmeyin, ilgilendiğiniz alanlarda sertifika programlarına gidin, internetteki kurslara katılın.

Devletin sizi şekillendirmesini beklemek yerine, kendi kendinizi şekillendirin.

(*) Big data veya Türkçesiyle büyük verinin Türkiye’deki uygulama alanlarıyla ilgili yazım, İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin dergisi Fashion System’in yaz sayısında yayınlanacak.

(**) The Future of Jobs Report https://www.weforum.org/reports/the-future-of-jobs-report-2018

(***) Altı ay önce aynı konuda bir yazı daha yazmıştım: https://t24.com.tr/yazarlar/baris-soydan/asil-meseleye-gelelim-5-yil-sonra-mesleginiz-para-edecek-mi,21232