Anayasa tartışmalarının en kritik yanlarından birisi, yeni bir toplumsal sözleşme, yeni bir vatandaşlık tanımı, geniş bir özgürlükler düzeni yanında sosyoloji ve hukuk ilişkilerini nasıl ele alacağıdır.

Eski düzenin yıkımı sonrası, yeni dönemin kuruluş aşamasında, anayasa tartışmaları arifesinde tüm ağırlığıyla devreye giren “tarihsel bir bagaj”la karşı karşıyayız.

Nedir bu tarihsel bagaj?
Bu bagaj Türk toplumunun farklı ve yan yana yaşayan cemaatlerden oluşması gerçeğidir. Bu toplulukçu dokuda siyaset anlayışı her topluluğun ya da cemaatin kendi yaşam alanını diğerlerinin aleyhine genişletmesi çabasıdır.

Kuralsızlık, faydacılık, aidiyet, sadakat bu işleyişin temel şiarlarıdır. Türkiye'de yaşam biçimi temeline oturan tüm kavgalar, tüm kutuplaşmalar, örneğin laik-dindar, Alevi-Sünni gerilimi bu siyasallaşma biçiminin belirleyici örneklerindendir.

Bu doku toplumsal ve siyasi alandan devlet alanına, devlet kurumlarına, emniyete, adliyeye, diğer bürokratik birimlere hemen her zaman yansımıştır.

Devlet alanının asker tarafından kontrolü, yüksek yargının siyasi merkez ve devlet ideolojisi tarafından dizaynı bu yansımanın görülmesini uzunca bir dönem sınırlı kılmıştır. Daha doğrusu bu yansıma tek kanatlı olmuş, tek topluluğun egemenliğinde kalmıştır.
Bugün yaşanan kaos, bu egemenliğin yıkılması sonrası ortaya çıkan ara dönem düzensizliğidir. Düzensizlik farklı toplulukların devreye girmesiyle görünür hale gelmiştir. Bunu, somut olarak, 17-25 Aralık olaylarıyla ortaya çıkan bir şekilde, yargı ve kimi devlet kurumlarının cemaat tarafından şeffaf olmayan biçimde ele geçirilmesi ve kendi yararına kullanılması hali olarak tanımlayabiliriz.
Ancak tablo, cemaatten siyasi iktidara kadar tüm aktörleri kuşatmaktadır.

Devlet alanını kontrole yönelik iktidar çatışmaları üzerinden üreyen yalnızlıklar, güvensizlikler, sadakat arayışını mutlaklaştıran bir yapılanmayı tahrik ettikçe sorun artmaktadır.

Sonuç olarak, Türkiye toplulukçu bir dokunun siyasal alana yansımasıyla ortaya çıkan bir sorunu solumaktadır. Bu tablo devlet kurumlarından basına kadar uzanan bir skalada ilerlemektedir.

Bu sorun muhtemelen yarına yönelik daha büyük sorunlara, çözülmesi zor partizanlık hallerine yol açma potansiyeli taşımaktadır. Örneğin, polis kolejlerinin ve Polis Akademisi'nin kaldırılması sonrası, çeşitli üniversitelerden başvuru üzerine ve mülakatla göreve alınacak emniyetçilerde aranacak ilk kriterin siyasi aidiyet ve bağlılık olmayacağını, bugünün koşullarında kim söyleyebilir?
Burada bir ihtiyaç bulunuyor...

Cemaatçi, ataerkil, sadakatçı bir siyasi kültürün olabildiğince regüle edilme ihtiyacı.

Bu ihtiyaç bugün anayasal hazırlıklardan yüksek yargıya ilişkin hazırlıklara kadar her noktada karşımıza çıkar ve çıkacaktır.

Bu ihtiyaç bir bakıma, toplulukçu yapının açtığı yaraların tamiratıyla ilgilidir.

Tamirat ise liyakat ve adalet esaslı yeni meşruiyeti mümkün kılacak ilkelerin üretilmesi ve devreye sokulması demektir.