Eğitimin birtakım tekerlemeler, şablonlar üzerinden yüzeysel bir meşguliyet alanı olarak belirlenip bir türlü hak ettiği biçimde bir tartışma gündemi haline gelememesi bu sütunda bazı zamanlar hayıflanma nedenim olmuştu.

Milli Eğitim Bakanlığının iki önemli organizasyonu ile alışık olmadığımız bir biçimde eğitim meselesi gündemi zorluyor. İlki 27-28 Kasım tarihlerinde Antalya’da bu yıl ilki düzenlenen 1.Eğitim Kongresi. İkincisi ise yazı için masaya oturduğum sıralarda başlayan 19. Milli Eğitim Şûrası.

Gündemi zorluyor diyorum; çünkü eğitim konusu hâlâ toplumun sivil unsurlarının ilgisine muhtaç. Dolayısıyla Türkiye’de eğitim bizatihi kendisi mesele edilerek gündeme gelebilmiş değil. Kuşkusuz bu durum trajik. ‘Yaşam kurucu’ bir rol ile toplumun kılcallarına kadar ulaşmış, bunu toplumsal hassasiyetleri ve içine kattığı insanları ‘yok sayarak’ gerçekleştirmiş, devasa örgütlenmesi ile her gün yeniden deneyimlenen ve her birimizin günlük rutininde  ‘Buradayım! ‘ diye haykıran eğitim-öğretim sistemi gerçeğine rağmen eğitimin, tam da bu konumlanışı ile gündeme gelemeyişi bir trajedidir. Öte yandan 21. Yüzyıla ilişkin iddiaların, tarih ve felsefe üzerinden oluşturulmak istenen ve bir yanıyla heyecan uyandıran ufukların telafisi olmayan parçası olması bakımından taşıdığı önem aşikâr. Bu yönüyle de eğitim, yapılacak yeni okumalara karşı son derece davetkâr ve bakir bir konumda.   

1.Eğitim Kongresi’nde ülkemizdeki bazı sendikaların temsilcilerinin yanı sıra önemli akademisyenler ve gazeteciler katılarak belirlenen konularla ilgili görüşlerini paylaştılar. Öncelikle bakanlığın kongrede seçmiş olduğu konu başlıklarının önemli olduğunu belirtmeliyim. Eğitime ilişkin yapısal tartışmalara ve sorgulamalara muhtaç olduğumuz bir dönemde bu konuların gündeme alınması daha doğrusu bakanlığın böyle bir gündeminin de olduğunu bilmek kuşkusuz sevindirici. Zira malumunuz olduğu üzere Milli Eğitim Bakanlığı’nın son günlerde kamuoyuna yansıması yönetici atamalarında göze çarpan liyakat-ehliyet ilkelerini gözetmeyen uygulamaları olmuştu.

PRATİĞİN KARANLIĞIYLA UFKU KARARTMAYIN

Kongrenin gündem başlıkları içerisinde dikkat çeken medeniyet, Yeni Türkiye’nin inşası, ahlak, yeni eğitim felsefesi gibi konular göstermektedir ki eğitime ilişkin ciddi bir kafa karışıklığı içerisindeyiz.  Bir taraftan en basit hak ve adalet ilkelerinin gözetilmediği devasa pratik karşımızda dururken diğer taraftan yüksek kalibrede konular-kavramlar konuşuluyor.

Eğitim pratiğimizin rutin uygulamasında karşımıza çıkan temel hak ihlalleri dikkat edilirse yüksek düzeyli konuların konuşulmasını, tartışılmasını imkânsızlaştırmakta, önemsizleştirmekte ve bahsi geçen konuların içeriğini boşaltmaktadır. Çünkü basit ahlaki ilklerin gözetilmediği bir düzlemde üst soyutlamalarda fikir yürütmenin, konuşmanın anlamı kalmamaktadır. Bu durum aslında ilkesiz, ahlaksız birisinin ahlak, adalet nasihatleri ile karşınızda boy göstermesine benzemektedir. Bu ise hem medeniyet iddiasının hem Yeni Türkiye inşasının, hem de ahlak ve felsefe gibi yüksek soyutlamaların altının oyulması anlamına gelmektedir.

Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisindeki gibi bir durumdur bu. Belirli bir kategorideki gereksinimler tam olarak karşılanmadan kişi bir üst düzeydeki kategorinin gereksinimlerini algılamaz. Temel ihtiyaçların karşılanmadığı bir düzlemde üst ihtiyaçları gidermeye dönük çabaların olması mümkün değildir. Aç, uykusuz, güvenlik endişesi taşıyan birisinin kendisini gerçekleştirmesinden bahsedilemez bile. O nedenle bakanlığın yürüttüğü tartışmaya bu açıdan bakmak, değerlendirmek bir zorunluluktur. Çalışanların hak ve hukukunun gözetilmediği bir düzlemde yapılacak üst düzeyli tartışmanın heba olacağı bilinmelidir. Bütün dikkat ve eforun mevcut hak ve ihlallerinin ortadan kaldırıldığı ve doğrudan eğitimin yapısal sorunlarına odaklanıldığı uzun soluklu ve esaslı bir tartışma ‘Yeni Türkiye’ ve medeniyet inşası iddiasında olanları bekliyor. Zorunlu eğitimin kendisinden başlamak üzere mimariden ilişki biçimine, yeni teknolojilerden yeni toplumsal yapıya, üretim biçiminden değer aktarımına uzanan geniş kapsamlı bir tartışma bizi beklemektedir.

1 YAŞIN TOYLUĞU VE YOLUN BAŞI

Esasında yapılan kongrenin 1. Kongre olması zaten konu başlıklarının ne dereceye kadar iddialı olduğunun, başta bakanlık olmak üzere eğitim camiasının ne kadar hazırlıksız ve başlangıç aşamasında bulunduğunun göstergesidir. Eğitim gibi hayati bir alanda büyük çaplı dönüşümler iddiasında olanların hazırlıkları, birikimleri, nihayetinde ancak 1.Eğitim Kongresinin adının başındaki koskocaman 1’de görülebilir. Bütün bu konu başlıklarının gündeme geldiği, konuşulduğu bir düzlemde esasında onları hatta yüzleri bulan kongrelerin yapılmış olması, ilgili çevreler ve kamuoyunda konuya ilişkin derin tartışmaların gündemlerin olması gerekirdi.

Oysa yukarıda belirttiğim gibi maalesef gündem basit hak ihlalleridir. Eğitim camiasında ve kamuoyunda ciddi, derinlikli yapısal bir eğitim gündemi de arayışı da bulunmamaktadır.

Medeniyet ve Yeni Türkiye iddialarının yüksek sesle dillendirildiği bu zaman kesitinde kavranılması gereken en önemli şey şudur: Biz bugün eski Türkiye’nin mevcut eğitim sisteminin işleyemez, bizi geleceğe taşıyamaz bir noktada olduğunu tespit ettik bunu kabul ettik ya da farkına vardık. İş şimdi başlıyor.Mevcudun ya da eskinin yetersiz olduğunu kabullenmek başka bir şey yeniyi inşa etmek bambaşka bir şeydir. Bir şeyi inkâr bizatihi yeni olanın ne olacağını garanti etmez.

Önümüzde olumludan olumsuza uzanan sayısız seçenek mevcut. Dolayısıyla bu eğitim kongresinde dile gelen konu başlıklarını Türkiye’nin tüm bileşenlerini kapsayacak bir şekilde uzun soluklu ve ciddiyetle ele almalıyız. Bu açıdan kongre sevindiricidir. Ancak unutmayalım ki daha yolun başındayız.  

aliaydin505@gmail.com

Twitter.com/_aydinali