Yazımın özüne girmeden bir temel saptama yapmam lazım. Üniversite öğretim üyelerinin milletvekilleri gibi dokunulmazlıkları yok, muhtemelen de olmamalı. Ancak düşünceyi ifade düzeyinde üniversite ortamlarının üniversite dışına, sokağa oranla çok daha müsamahakâr ortamlar olması bilim üretme ve aktarma süreçlerinde bir olmazsa olmaz.

Ceza yasalarının suç saydığı eylemler, ifadeler doğal olarak üniversite içinde de yasak olacak ama evrensel ceza hukukunun suç saymadığı konularda üniversite ortamının dışarıya oranla çok daha özgür, hoşgörülü olması şart. Mahalle baskısı, toplumsal baskı üniversite içinde, üniversite hocaları ve öğrencileri için çok daha az hissedilmeli.

Bizde durum böyle mi? Hiç zannetmiyorum, hatta muhtemelen üniversite içinde mahalle baskısı, toplumsal baskı dışarıya oranla daha çok hissediliyor.

Geçtiğimiz hafta Adnan Menderes Üniversitesi’nden bir öğretim üyesi İstanbul’un fethi yani 1453 için, Osmanlı ve Bizans için, ceza yasalarının suç saymadığı, sayamayacağı ama toplumsal tepkiye de açık bir elektronik posta mesajı yayınlamış. Burada önemli olan zaten mesajın içeriğinin şiddet ve şiddete övgü içermemesi.

Beğenirsiniz, beğenmezsiniz, katılırsınız, katılmazsınız ama ceza yasalarına göre suç oluşturmuyor ise, bu mesajın, ortalama toplumsal duyarlıklara ters gelmesi nedeni ile üniversite içinde bir soruşturmaya konu olması kabul edilebilecek bir şey değildir.

Konuyu basından izlemeyenler için mesajı aktarmak belki gerekebilir. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Zootekni Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Erbay Bardakçıoğlu’nun kişisel sosyal medya hesabında 29 Mayıs’ta yayınladığı, İstanbul’un fethiyle ilgili mesaj şöyle: “Bugün muhteşem bir uygarlık olan Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti Konstantinopolis’in barbar ve bağnaz bir kabile tarafından işgalinin yıl dönümü…”

Bu mesajın içeriğine ben de katılmıyorum, kullanılan ifadenin sert ve haksız olduğunu düşünüyorum ama benim, başkalarının, rektörün bu mesajın içeriğini beğenmememiz başka konu, ilgili öğretim üyesi için üniversite içinde soruşturma açılması, öğretim üyesinin açığa alınması bambaşka ve çok ama çok sevimsiz bir konu.

Bu mesajı başka biri, üniversite dışından biri kendi özel hesabından atmış olsa idi savcıların bu mesaja ilişkin harekete geçmeyecekleri muhakkak diye düşünüyorum çünkü ortada kanunsuz suç olmaz ilkesi var, Osmanlı için, barbar, bağnaz demenin bir suç olmaması gerekiyor, resmi tarih ders kitaplarımız, sevimsiz bir biçimde, Osmanlı’ya bundan çok daha fazla hakaretler içeriyor.

Üniversite dışında takibata uğramayacak bir ifadenin üniversite içinde soruşturmaya konu olması Türkiye üniversitelerinin büyük bir talihsizliği. Tarihimiz, kültürümüz üzerinden üniversite öğretim üyeleri için ortak bir profil oluşturulmak isteniyor ise bu zaten hem mümkün değil, hem de çok berbat bir durum.

Üniversite yönetimlerinin dikkat etmesi gereken yegâne konu hocaların, asistanların evrensel ceza hukuku ilkelerine göre suç işlememeleridir. Şiddet içeren, öneren, kişisel hakaret içeren bir mesajı asla paylaşmam, böyle bir dilekçenin altına imza da atmam ama o kadar.

Önüme gelen imza taleplerinin bir bölümüne katılmam, katılmadığım görüşlerin altına imza atmam ama şiddet içermeyen bir görüş nedeniyle, hiç katılmasam dahi, meslektaşlara soruşturma açılmasına da sonuna kadar karşı çıkarım.

Söz konusu öğretim üyesi üzerine öyle bir baskı geldi ki muhtemelen, bu mesajdan iki gün sonra, özür dilemek zorunda kalmış.

Voltaire’e (18. yüzyıl) atfedilen meşhur bir ifade vardır: “Görüşlerine katılmıyorum ama bu görüşlerini ifade edebilmen için her şeyimi veririm.” Türkiye’nin daha buraya gelememiş olması çok üzücüdür.

Görüyorsunuz, bir eğitim yazısı bile siyasetin dışına pek kaçamıyor.